دوره 13، شماره 25 - ( بهار و تابستان 1401 1401 )
جلد 13 شماره 25 صفحات 178-168 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jokar Sarhangi E, Amozad Mahdiraji J. (2022). The Role of Geological Formations and Topography in Development of Forms of Water Erosion in Golidagh Watershed, Golestan Province. jwmr. 13(25), 168-178. doi:10.52547/jwmr.13.25.168
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1163-fa.html
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1163-fa.html
جوکار سرهنگی عیسی، عموزادمهدیرجی جواد. نقش سازندهای زمین‌شناسی و توپوگرافی در توسعه اشکال فرسایش آبی حوزه آبخیز گلیداغ، استان گلستان پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز 1401; 13 (25) :178-168 10.52547/jwmr.13.25.168
دانشگاه مازندران
چکیده: (1320 مشاهده)
مقدمه و هدف: اشکال مختلف فرسایش آبی در بیش‌تر مناطق ایران مشاهده می‌شود و هر یک از آنها نقش و سهم خاصی در تولید رسوب بر عهده دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثر ویژگی‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی در پیدایش اشکال مهم فرسایش آبی در حوزه آبخیز گلیداغ واقع در استان گلستان انجام شده است.
مواد و روش‌ها: ابتدا با استفاده از تصاویر گوگل‌ارث، عکس‌های هوایی، نقشه‌ها و بازدیدهای میدانی، اشکال فرسایشی و خصوصیات آنها در منطقه مشخص شد. جنس زمین، ارتفاع، شیب و جهت دامنه در منطقه به‌عنوان متغیرهای مستقل و هر یک از اشکال فرسایش آبی شامل فرسایش سطحی، شیاری، آبکندی و بدلند به‌عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شدند. آنگاه لایه‌های اطلاعاتی متغیرهای مستقل با لایه اشکال فرسایش در محیط ArcGIS همپوشانی شدند و رابطه بین آنها از طریق توزیع آماری کای‌دو (
یافته‌ها: تحلیل همپوشانی نقشه‌ها بیانگر آن است که اشکال پیشرفته فرسایش آبی شامل فرسایش آبکندی و بدلند در سازند لس و ارتفاعات کمتر از 800 متر غالب بوده و از مقدار مورد انتظار، گسترش بیش‌تری دارند. هم‌چنین مساحت این اشکال فرسایش در طبقه شیب 10-0 درصد کمتر است و از شیب 10 درصد به بالا مساحت آنها افزایش می یابد. بررسی اشکال فرسایش در ارتباط با جهت دامنه بیانگر آن است که فرسایش آبکندی و بدلند در دامنه‌های جنوب غربی و غربی غلبه داشته و از مقدار مورد انتظار بیش‌تر توسعه پیدا کردند؛ در حالی‌که، در دامنه‌های شمالی، شمال شرقی و شمال غربی سطح فاقد فرسایش گسترش دارد. ارتباط بین متغیرهای موردمطالعه با اشکال مختلف فرسایش در منطقه با استفاده از آزمون کای‌دو نشان داد که بین متغیرهای مورد مطالعه و اشکال فرسایش آبی ارتباط مشخص و معنی‌دار در سطح 0/01 وجود دارد. شدت رابطه بر اساس ضریب توافق محاسبه شد که بیانگر نقش و اهمیت بیش‌تر ارتفاع (0/631) و سازندهای زمین‌شناسی (0/461) در منطقه است.
نتیجه‌گیری: به وجود آمدن اشکال فرسایش در منطقه مورد بررسی بیش‌تر وابسته به متغیرهای ارتفاع و سازندهای زمین‌شناسی هستند و از این متغیرها می‌توان در انتخاب روش‌ها و راهکارهای اجرایی مناسب برای مدیریت اشکال فرسایش و کنترل شدت آنها استفاده نمود.
مواد و روش‌ها: ابتدا با استفاده از تصاویر گوگل‌ارث، عکس‌های هوایی، نقشه‌ها و بازدیدهای میدانی، اشکال فرسایشی و خصوصیات آنها در منطقه مشخص شد. جنس زمین، ارتفاع، شیب و جهت دامنه در منطقه به‌عنوان متغیرهای مستقل و هر یک از اشکال فرسایش آبی شامل فرسایش سطحی، شیاری، آبکندی و بدلند به‌عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شدند. آنگاه لایه‌های اطلاعاتی متغیرهای مستقل با لایه اشکال فرسایش در محیط ArcGIS همپوشانی شدند و رابطه بین آنها از طریق توزیع آماری کای‌دو (
یافته‌ها: تحلیل همپوشانی نقشه‌ها بیانگر آن است که اشکال پیشرفته فرسایش آبی شامل فرسایش آبکندی و بدلند در سازند لس و ارتفاعات کمتر از 800 متر غالب بوده و از مقدار مورد انتظار، گسترش بیش‌تری دارند. هم‌چنین مساحت این اشکال فرسایش در طبقه شیب 10-0 درصد کمتر است و از شیب 10 درصد به بالا مساحت آنها افزایش می یابد. بررسی اشکال فرسایش در ارتباط با جهت دامنه بیانگر آن است که فرسایش آبکندی و بدلند در دامنه‌های جنوب غربی و غربی غلبه داشته و از مقدار مورد انتظار بیش‌تر توسعه پیدا کردند؛ در حالی‌که، در دامنه‌های شمالی، شمال شرقی و شمال غربی سطح فاقد فرسایش گسترش دارد. ارتباط بین متغیرهای موردمطالعه با اشکال مختلف فرسایش در منطقه با استفاده از آزمون کای‌دو نشان داد که بین متغیرهای مورد مطالعه و اشکال فرسایش آبی ارتباط مشخص و معنی‌دار در سطح 0/01 وجود دارد. شدت رابطه بر اساس ضریب توافق محاسبه شد که بیانگر نقش و اهمیت بیش‌تر ارتفاع (0/631) و سازندهای زمین‌شناسی (0/461) در منطقه است.
نتیجه‌گیری: به وجود آمدن اشکال فرسایش در منطقه مورد بررسی بیش‌تر وابسته به متغیرهای ارتفاع و سازندهای زمین‌شناسی هستند و از این متغیرها می‌توان در انتخاب روش‌ها و راهکارهای اجرایی مناسب برای مدیریت اشکال فرسایش و کنترل شدت آنها استفاده نمود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
ژئومورفولوژی و زمين شناسی
دریافت: 1400/5/26 | ویرایش نهایی: 1401/4/8 | پذیرش: 1400/9/28 | انتشار: 1401/4/8
دریافت: 1400/5/26 | ویرایش نهایی: 1401/4/8 | پذیرش: 1400/9/28 | انتشار: 1401/4/8
فهرست منابع
1. Afshani, A. 2008. Practical Teaching of SPSS in Social and Behavioral Science. Yazd University Press. 160 pages (In Persian).
2. Ahmadi, H. 2012. Applied Geomorphology (water erosion), 8nd edition. Tehran University Press. 688 pages (In Persian).
3. Amiri, M., H. Pourghasemi, G.A. Ghanbarian and S.F. Afzali. 2019. Spatial modeling of gully erosion in maharlou watershed using different scenarios and weights-of-evidence algorithm. Journal of Watershed Engineering and Management, 11: 1016-1032 (In Persian).
4. Arabkhedri, M. 2014. A Review of Factors Affecting Water Soil Erosion in Iran. Journal of land manegment, 2: 17- 26 (In Persian).
5. Bihamta, M.R. and M.A. Zare Chahoki. 2015. Principle of statistics for the natural resource's science. Tehran University Press. 300 p (In Persian).
6. Carrara, A., M. Cardinali, R. Detti, F. Guzzetti, V. Pasqui and P. Reichenbach. 1991. GIS techniques and statistical models in evaluating landslide hazard. Earth Surface Processes and Land forms, 16: 427-445. [DOI:10.1002/esp.3290160505]
7. Dewitte, O., M. Daoudi, C. Bosco and M.V.D. Eeckhaut. 2015. Predicting the susceptibility to gully initiation in data-poor regions. Geomorphology, 228: 101-115. [DOI:10.1016/j.geomorph.2014.08.010]
8. Dube, F., I. Nhapi, A. Murwira, W. Gumindoga, J. Goldin and D.A. Mashauri. 2014. Potential of Weight of evidence modeling for gully erosion hazard assessment in Mbire District-Zimbabwe. Physics and Chemistry of the Earth, 67: 145-152. [DOI:10.1016/j.pce.2014.02.002]
9. Fathizad, H., H. Karimi and M. Tavakoli. 2016. Role of Sensitivity of Erosion the Geological Formations at Erosion rate and Sediment Yield (Case Study: Sub-Basins of Doviraj River, Ilam Province). Journal of Watershed Management Research, 13: 193-208 (In Persian). [DOI:10.18869/acadpub.jwmr.7.13.208]
10. Ghosh, S. and K. Bhattachrya. 2012. Multivariate erosion risk assessment of lateritic badlands of Birbhum (A case study: West Bengal, India). Journal of Earth System Science, 121: 1441-1454. [DOI:10.1007/s12040-012-0243-1]
11. Hosseini, M., A. Mousaadi, K. Naseri and A. Golkarian. 2012. Identification of the most important factors affecting rill erosion in Makhouri hill units southwest of mashhad, Geography and Environmental Hazards, Ferdowsi University of Mashhad, 2: 71-83 (In Persian).
12. Jokar Sarhangi, E., R. Esmaili and N. Mortezaei. 2017. Analysis of Effective Factors in the Formation and Development of Badlands in Mamlo Watershed, Jajrud. Journal of Physical Geography, 38: 81-94 (In Persian).
13. Karimi, A., H. Khademi and A. Jalalian. 2011. Loess: Characteristics and Implications in Paleoclimate Studies. Physical Geography Research, 76: 1-20 (In Persian).
14. Kardel, F. and A. Tajari. 2015. Influence of gully erosion on soil moisture of abandoned farming dry land and rangeland in loess land (Case study: Kale-Shour watershed, Golestan Province). Soil Management and Sustainable Production, 5: 181-195 (In Persian).
15. Khojeh, N., J. Ghoddosi and R. Esmaili. 2017. Investigation of the Effect of Earth Environmental Factors on Initiation and Expansion of Gully Erosion by using Geographical Information System (Case Study in Temer Ghareh Ghozi, Kalaleh, Golestan Province). Journal of Watershed Management Research, 15: 202-212 (In Persian). [DOI:10.29252/jwmr.8.15.202]
16. Maghsoodi, M., S. Shadfar and M. Abbasi. 2012. Zoning of Land sensitivity to gully erosion in Zwaryan basin, Qom province. Quantitative geomorphological research, 2: 35- 52 (In Persian).
17. Mararakanye, N. and P.D. Sumner. 2017. Gully erosion: A comparison of contributing factors in two catchments in South Africa. Geomorphology, 288: 99-110. [DOI:10.1016/j.geomorph.2017.03.029]
18. Mohamad Khan, Sh., H. Ahmadi, S. Feiznia and A. Salajeghea. 2010. Investigation of the effect of slope on the intensity of water erosion rate (Case study: Latian watershed). Watershed Management Researches (Pajouhesh & Sazandegi), 89: 73-81 (In Persian).
19. Nikpour, N., S. Fotouhi, H. Negaresh and M. Sistani. 2017. Morphometry of gully erosion and factors affecting its development (Cham Fazel plain in southwest of Ilam province). Spatial Analysis of Environmental Hazards, 1: 97-112 (In Persian).
20. Peyrowan, H.R. and M. Shariat Jafari. 2013. Presentation of a comprehensive method for determining erodibility rate of rock units with a review on Iranian geology. Watershed Engineering and Management, 3: 199-213 (In Persian).
21. Rafahi, H.G. 2009. Soil srosion by water and Conservation. Tehran University Press. 671 pages (In Persian).
22. Ramesht, M.H. and A. Saif. 2001. Soil geography. Esfahan University Press. 309 pages (In Persian).
23. Sadeghi, S.H., G.R. Shojaee and H.R. Moradi. 2010. Relationship between Land Use and Soil Erosion in Manderijan Catchment in Zayandehrud Dam Basin. Journal of Watershed Engineering and Management, 2: 143-149 (In Persian).
24. Salehi, M., I. Esfandiarpour Borojeni, R. Mohajer and M. Bagheri Badagabadi. 2012. Soil and water conservation. Payam Noor University Publisher. 192 pages (In Persian).
25. Salmasi, R. and H.R. Peyrowan, 2012. Study of the relation between physico-chemical properties and erosional features of marly sediments in the Talkheh Rood watershed. Watershed Engineering and Management, 3: 160-169 (In Persian).
26. Sarvati, M.R., J. Ghoddousi and M. Dadkhah, 2008. Factors effecting initiation and advancement of gully erosion in loesses. Pajouhesh and Sazandegi, 78: 20-33 (In Persian).
27. Shadfar, S. 2011. Investigation of Gully Erosion by using the Analytical Hierarchy Process Model Case study: Roudbar, Gilan Province, Iran. Environmental Erosion Research, 3: 16-30 (In Persian).
28. Shit, P.K., G.S. Bhunia and R. Ramkrishna Maiti. 2013. Assessment of Factors Affecting Ephemeral Gully Development in Badland Topography: A Case Study at Garbheta Badland (Pashchim Medinipur, West Bengal, India). International Journal of Geosciences, 4: 461-470. [DOI:10.4236/ijg.2013.42043]
29. Sokouti, R., H. Peyrowan, D. Nikkami and M. Mahdian. 2016. Investigation on erodibility and soil loss of marly drived soils in west Azerbaijan province, Iran. Watershed Engineering and Management, 7: 379-388 (In Persian).
30. Soofi, M.B. and H. Emami. 2017. An evaluation of soil erodibility in the catchment of torogh dam in mashhad. Environmental Erosion Research, 27: 25- 38 (In Persian).
31. Vaezi, A.R., H. Gharehdaghli and S. Marzvan. 2016. The role of slope steepness and soil properties in rill erosion in the hillslopes (A case study: Taham Chai catchment, NW Zanjan). Journal of Water and Soil Conservation, 23: 83-100 (In Persian).
32. Zhang, G.H., B.Y. Liu, M.A. Nearing, C.H. Huang and K.L. Zhang. 2001. Soil detachment by shallow flow. Soil and Water Division of ASAE, 45: 1-7. [DOI:10.13031/2013.8527]
33. Ziai, H. and A. Behnia. 2002. Principles of engineering watershed management. Emam Reza University Press. 542 p (In Persian).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
