پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

یکی از چالش‌های پیش روی هیدرولوژیست‌ها یافتن یک روش مناسب برای طبقه­‌بندی هیدرولوژیکی حوزه‌های آبخیز است. یک روش طبقه‌­بندی مناسب می‌تواند در بسیاری از شاخه‌های علم هیدرولوژی مانند مدل‌سازی مؤثر واقع گردد. با توجه به پیچیدگی و غیرخطی بودن فرآیندهای هیدرولوژیکی، استفاده از نظریه آشوب که قادر به شناسایی رفتار سیستم‌های پیچیده می­باشد، در طبقه­‌بندی حوزه‌های آبخیز از سوی برخی محققین مطرح شده است. در این تحقیق امکان استفاده از این مفهوم در طبقه‌­بندی 60 حوزه آبخیز کشور ایران (با استفاده از داده‌های روزانه رواناب) مورد بررسی قرار گرفته و از بعد محاط سیستم‌های دینامیکی شاخصی برای طبقه‌­بندی حوزه‌های آبخیز استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، می‌توان براساس معیار بعد محاط، ایستگاه‌ها را به گروه‌هایی با بعد زیاد (احتمالاتی)، بعد ماز سوی (قطعی- احتمالاتی) و بعد کم (قطعی) طبقه­بندی نمود. نتایج حاکی از آن است که هر چند نوعی شباهت و هموژنی در برخی نواحی و اقلیم‌ها قابل مشاهده است، اما با توجه به محدوده مکانی یک حوزه آبخیز نمی‌توان نسبت به تعلق آن حوزه به یک گروه خاص اظهار نظر کرد و بعد محاط می‌تواند معیاری برای طبقه­بندی حوزه‌های آبخیز مورد استفاده قرار گیرد.