پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

اگرچه بخش کوچکی از سطح کره زمین را مناطق کوهستانی در بر می‌گیرد، اما همین مقدار اندک در چشم‌انداز هیدرولوژیکی حوزه‌های آبخیز تأثیر شگرفی دارد. با توجه به این که در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، بحران آب مقوله‌ای جدی است، پایش مقادیر برف باریده شده در بخش‌های کوهستانی این مناطق بسیار حائز اهمیت است. معمولاً دست­یابی به توزیع مکانی آب معادل برف از راه اطلاعات مشاهده‌ای و در مقیاسی محدود، صورت می‌گیرد، این در حالی است که به دلیل محدودیت‌های میدانی و صعب العبور بودن مناطق کوهستانی، جمع‌آوری اطلاعات به ویژه در حوزه‌های بزرگ، دشوار و گاهی غیر‌ممکن است. بدین ترتیب، توسعه روش‌هایی که بتواند آب معادل برف را در نقاط فاقد اندازه‌گیری برآورد نماید و نیز بررسی دامنه کاربرد آن‌ها، امری ضروری است. در این پژوهش محدوده‌ای به مساحت 16 هکتار در منطقه سخوید یزد انتخاب و با استفاده از نمونه‌بردار مدل مونت- رز در  216 نقطه، داده آب معادل برف اندازه‌گیری شد. سپس به کمک 31 پارامتر ژئومورفومتری حوزه، به ارزیابی کارآیی روش شبکه عصبی مصنوعی در برآورد توزیع مکانی آب معادل برف پرداخته شد و بدین ترتیب، نقشهرقومی آب معادل برف تهیه گردید. نتایج حاصله نشان داد که شبکه عصبی مصنوعی با ضریب تعیین 83/0 و مجذور میانگین مربعات خطا برابر با 55/3 قادر به پیش‌بینی آب معادل برف است. همچنین نتایج آنالیز حساسیت شبکه عصبی مصنوعی نشان داد که از بین پارامترهای به کار رفته در پیش‌بینی آب معادل برف، پارامترهای مقطع طولی انحناء، مقطع عرضی انحناء، انحناء، اثرباد، شیب، شاخص همواری قله، شیب حوزه و شاخص همواری دره، جزء مؤثرترین عوامل در پیش­بینی آب معادل برف هستند.