جستجو در مقالات منتشر شده
۲ نتیجه برای بهرامی پیچاقچی
حدیقه بهرامی پیچاقچی، رضا نوروز ولاشدی، محمود رائینی سرجاز،
دوره ۱۳، شماره ۲۵ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۱ ۱۴۰۱ )
دوره ۱۳، شماره ۲۵ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۱ ۱۴۰۱ )
چکیده
مقدمه و هدف: متغیر برف نقش مهمی در چرخه‌های هیدرولوژی بر عهده دارد. لذا برف یکی از اجزای ضروری سامانه اقلیم به شمار می‌رود. به‌طوری که یکی از کاربست‌های بنیادی درزمینه‌ی مدیریت منابع آب برف است، به‌ویژه در پهنه‌هایی که بارشِ آن سهم زیادی در ریزش‌های جوی دارد. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی روند این تغییرات در حوضه آبخیز دامنه شمالی رشته‌کوه البرز در استان مازندران در شرایط نابه‌هنجار اقلیمی در دهه اخیر است.
مواد و روش‌ها: نخست داده‌های سنجنده MODIS به‌صورت روزانه با توان جاسازی مکانی ۵۰۰ ×۵۰۰ متر از پایگاه ملی داده‌های برف و یخ ناسا (NSIDC) دریافت شد. تصاویر دریافتی مربوط به بازه‌ی زمانی ۲۰۰۰-۲۰۱۸ است. برای پردازش تصاویر، نخست عملیات پیش‌پردازش بر روی آنها در محیط نرم‌افزار ENVI ۵,۳ اعمال شد. از نمایه NDSI، جهت برآورد پهنه پوشش برف استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات پوشش برف از آزمون من-کندال و روش تخمین گر شیب‌خط سن استفاده شد. همچنین برای بررسی همبستگی بین سطح پوشش برف با پارامترهای اقلیمی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
یافته‌ها: بررسی روند سطح پوشش برف به‌صورت فصلی و سالانه نشان داد که پوشش برف در فصل زمستان، حدود ۴۱/۵۰- کیلومترمربع در هر سال کاهش یافته است. ازنظر طبقات ارتفاعی، پوشش برف در حال پس‌روی است، زیرا روند آن در همه طبقات ارتفاعی به‌ویژه ارتفاعات ۱۶۰۰ تا ۲۵۰۰ متر حدود ۰۳/۵۷- کیلومترمربع در هر سال رو به کاهش است. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد، همبستگی منفی بین پوشش برف و تابش خالص و همبستگی مثبت با رطوبت نسبی در سطح اعتماد ۹۵ درصد وجود دارد. مقایسه همبستگی وضعیت پوشش برف هم ازنظر زمانی و طبقات ارتفاعی مختلف با شرایط دما و بارش نشان می‌دهد در بیشتر مواقع ناهنجاری‌های منفی پوشش برف با ناهنجاری مثبت دما و منفی بارش همخوانی دارد، به‌طوری‌که در سطح ۹۵ درصد معنی‌دار است. نتایج این پژوهش ضمن تأیید کاهش ذخایر برفی در دامنه شمالی و افزایش روزافزون دماهای فرین، نشان داد تجدیدنظر در مدیریت منابع آب حوضه پایین‌دست امری ضروری است.
نتیجه گیری: در مجموع نتایج نشان می‌دهد که روند پوشش برف به‌صورت فصلی و سالانه، دارای روند کاهشی است. همچنین می‌توان نتیجه گرفت روند پوشش برفی طبقات ارتفاعی مختلف در دامنه‌های شمالی البرز مرکزی کاهشی و پس‌روی کرده است. بیشترین تأثیر افزایش دما در فصل بهار مشاهده شده است. چراکه در اوایل بهار انرژی موردنیاز برای ذوب برف معمولاً از تابش موج‌کوتاه تأمین می‌شود و همین‌طور که شدت‌جریان تابشی خالص به دلیل افزایش تابش ورودی موج‌کوتاه افزایش و سپیدی ناشی از کاهش ارتفاع و گستره‌ی پوشیده از برف رخ می‌دهد، سرعت ذوب برف افزایش می‌یابد. ازاین‌رو با افزایش دما و تغییر شرایط اقلیمی، بارش‌های زمستانه که به انباشت برف تبدیل خواهند شد، کاهش‌یافته است و می‌تواند بر رواناب ناشی از این بارش‌ها در فصل بهار تأثیرگذار باشد.
مواد و روش‌ها: نخست داده‌های سنجنده MODIS به‌صورت روزانه با توان جاسازی مکانی ۵۰۰ ×۵۰۰ متر از پایگاه ملی داده‌های برف و یخ ناسا (NSIDC) دریافت شد. تصاویر دریافتی مربوط به بازه‌ی زمانی ۲۰۰۰-۲۰۱۸ است. برای پردازش تصاویر، نخست عملیات پیش‌پردازش بر روی آنها در محیط نرم‌افزار ENVI ۵,۳ اعمال شد. از نمایه NDSI، جهت برآورد پهنه پوشش برف استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات پوشش برف از آزمون من-کندال و روش تخمین گر شیب‌خط سن استفاده شد. همچنین برای بررسی همبستگی بین سطح پوشش برف با پارامترهای اقلیمی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
یافته‌ها: بررسی روند سطح پوشش برف به‌صورت فصلی و سالانه نشان داد که پوشش برف در فصل زمستان، حدود ۴۱/۵۰- کیلومترمربع در هر سال کاهش یافته است. ازنظر طبقات ارتفاعی، پوشش برف در حال پس‌روی است، زیرا روند آن در همه طبقات ارتفاعی به‌ویژه ارتفاعات ۱۶۰۰ تا ۲۵۰۰ متر حدود ۰۳/۵۷- کیلومترمربع در هر سال رو به کاهش است. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد، همبستگی منفی بین پوشش برف و تابش خالص و همبستگی مثبت با رطوبت نسبی در سطح اعتماد ۹۵ درصد وجود دارد. مقایسه همبستگی وضعیت پوشش برف هم ازنظر زمانی و طبقات ارتفاعی مختلف با شرایط دما و بارش نشان می‌دهد در بیشتر مواقع ناهنجاری‌های منفی پوشش برف با ناهنجاری مثبت دما و منفی بارش همخوانی دارد، به‌طوری‌که در سطح ۹۵ درصد معنی‌دار است. نتایج این پژوهش ضمن تأیید کاهش ذخایر برفی در دامنه شمالی و افزایش روزافزون دماهای فرین، نشان داد تجدیدنظر در مدیریت منابع آب حوضه پایین‌دست امری ضروری است.
نتیجه گیری: در مجموع نتایج نشان می‌دهد که روند پوشش برف به‌صورت فصلی و سالانه، دارای روند کاهشی است. همچنین می‌توان نتیجه گرفت روند پوشش برفی طبقات ارتفاعی مختلف در دامنه‌های شمالی البرز مرکزی کاهشی و پس‌روی کرده است. بیشترین تأثیر افزایش دما در فصل بهار مشاهده شده است. چراکه در اوایل بهار انرژی موردنیاز برای ذوب برف معمولاً از تابش موج‌کوتاه تأمین می‌شود و همین‌طور که شدت‌جریان تابشی خالص به دلیل افزایش تابش ورودی موج‌کوتاه افزایش و سپیدی ناشی از کاهش ارتفاع و گستره‌ی پوشیده از برف رخ می‌دهد، سرعت ذوب برف افزایش می‌یابد. ازاین‌رو با افزایش دما و تغییر شرایط اقلیمی، بارش‌های زمستانه که به انباشت برف تبدیل خواهند شد، کاهش‌یافته است و می‌تواند بر رواناب ناشی از این بارش‌ها در فصل بهار تأثیرگذار باشد.
رضا نوروز ولاشدی، صدیقه برارخانپور احمدی، حدیقه بهرامی پیچاقچی، سارا مظلوم باب اناری، فاطمه وطن پرست، فاطمه اسفندیار،
دوره ۱۵، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۳ )
دوره ۱۵، شماره ۱ - ( بهار و تابستان ۱۴۰۳ )
چکیده
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: یکی از اثرات مهم گرمایش جهانی افزایش پدیده های حدی هواشناختی است که از مهمترین آنها می توان به تغییر ناگهانی دما، گرمای بیش از حد، سرمای غیرعادی، بارش های سنگین و سیل آسا، خشک سالی و گرد و غبار ناشی از خشک شدن تالاب ها اشاره نمود. تغییر در مولفه های اقلیمی در اثر تغییر اقلیم بر روی شدت و فراوانی وقایع حدی بارش و نیز به متعاقب آن بر جامعه و محیط زیست طبیعی تأثیرگذار بوده است؛ بنابراین بررسی تغییرات آینده نمایه های مختلف بارش جهت اعمال برنامه های مدیریتی بیش از پیش ضرورت دارد به ویژه برای ایران که نیاز به پیشرفت در مطالعات مدل سازی آب و هوا با هدف بهبود دانش در مورد تغییرات آب و هوا و تأثیرات آن در کل کشور دارد. در این پژوهش تغییرات روند و نقطه شکست نمایه های مبتنی بر بارش با استفاده از مدل سری CMIP۶ تحت سه سناریوی خوش‌بینانه، میانه و بدبینانه در استان مازندران برای دو دورهی زمانی آینده نزدیک (۲۰۶۰-۲۰۲۱) و آینده دور (۲۱۰۰-۲۰۶۱) مورد مطالعه قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش، برای بررسی مکانی-زمانی روند و نقطه شکست بارش استان مازندران (۱۵ ایستگاه) در دورهی آینده، از داده های بارش سناریوهای (SSP۱۲۶, SSP۲۴۵, SSP۵۸۵) در دو دورهی ۲۰۶۰-۲۰۲۱ و ۲۱۰۰-۲۰۶۱ استفاده شد. با استفاده از نرم افزار R-Climdex در محیط نرم افزارR، نمایه های حدی بارش برای سناریوها و دوره های مختلف تعیین شد و سپس برای بررسی روند و نقطه شکست، از آزمون های من کندال، سن و پتیت استفاده شد. نمایه‌های بارش توسط یک گروه کارشناسی زیر نظر سازمان جهانی هواشناسی به‌عنوان نمایه‌های حدی و نمایه‌های تغییرات آب و هوایی تعریف شده است. لذا در این پژوهش پس از دریافت خروجی مدل ها و ریزمقیاس‌نمایی آنها، داده‌ها در دوره آینده و بر اساس سه سناریوی مورد نظر در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه گروه‌بندی شد. برای استخراج نمایه های بارش روزانه با برنامه‌نویسی تحت R و به کمک بسته ارائه شده توسط زانگ و یانگ در شعبه تحقیقات اقلیمی سرویس هواشناسی کانادا توسعه یافت، استفاده شد. لذا از بین ۲۷ نمایه موجود، ۱۱ نمایه مربوط به بارش و ۱۶ نمایه مربوط به دما بوده است.
یافته‌ها: نتایج حاکی از آن است که در آینده ی نزدیک تحت سناریو خوش بینانه (SSP۱۲۶)، نمایه تعداد روزهای تر متوالی، روزهای با بارش سنگین و روزهای خیلی مرطوب در نیمه شرقی استان به‌صورت معنی دار افزایش اما بر اساس سناریوی بدبینانه (SSP۵۸۵) نمایه روزهای مرطوب و مقدار سالانه بارندگی در نواحی مختلف استان کاهش خواهد یافت. از نظر وقوع نقطه شکست، تنها در سناریوی بدبینانه نمایه روزهای تر متوالی، شدت روزانه بارش و روزهای مرطوب دارای نقطه شکست به ترتیب افزایشی در دهه ۲۰۶۰، افزایشی در سال ۲۰۶۱ و کاهشی در سال ۲۰۵۱ نواحی در نیمه شرقی خواهد بود. در حالی که تحت سناریوهای دیگر هیچ تغییر ناگهانی در سری داده ها مشاهده نخواهد شد. بر اساس سناریوی میانه، تغییرات چندانی در نمایه های بارش به‌صورت منطقه ای رخ نخواهد داد و تنها نمایه شدت روزانه بارش در تعداد محدودی از ایستگاه های ساحلی در آینده ی نزدیک افزایش خواهد یافت. با اینحال تحت سناریوی بدبینانه، تغییرات نمایه های حدی در اغلب مواقع کاهشی خواهد بود؛ به طوری که در آینده ی نزدیک، نمایه تعداد روزهای مرطوب (با بارش ۱ میلی متر) در اغلب مناطق استان با شدت بالایی کاهش خواهد یافت. همچنین مقدار سالانه بارندگی در روزهای مرطوب در نواحی ساحلی و غربی، و نیز دو نمایه تعداد روزهای با بارش سنگین و خیلی سنگین در ایستگاه های مرتفع نواحی غربی کاهش خواهد یافت؛ بنابراین اگرچه ممکن است در آینده ی نزدیک احتمال خطر رخداد وقایع سیلابی کاهش یابد، اما با توجه به کاهش
مقدمه و هدف: یکی از اثرات مهم گرمایش جهانی افزایش پدیده های حدی هواشناختی است که از مهمترین آنها می توان به تغییر ناگهانی دما، گرمای بیش از حد، سرمای غیرعادی، بارش های سنگین و سیل آسا، خشک سالی و گرد و غبار ناشی از خشک شدن تالاب ها اشاره نمود. تغییر در مولفه های اقلیمی در اثر تغییر اقلیم بر روی شدت و فراوانی وقایع حدی بارش و نیز به متعاقب آن بر جامعه و محیط زیست طبیعی تأثیرگذار بوده است؛ بنابراین بررسی تغییرات آینده نمایه های مختلف بارش جهت اعمال برنامه های مدیریتی بیش از پیش ضرورت دارد به ویژه برای ایران که نیاز به پیشرفت در مطالعات مدل سازی آب و هوا با هدف بهبود دانش در مورد تغییرات آب و هوا و تأثیرات آن در کل کشور دارد. در این پژوهش تغییرات روند و نقطه شکست نمایه های مبتنی بر بارش با استفاده از مدل سری CMIP۶ تحت سه سناریوی خوش‌بینانه، میانه و بدبینانه در استان مازندران برای دو دورهی زمانی آینده نزدیک (۲۰۶۰-۲۰۲۱) و آینده دور (۲۱۰۰-۲۰۶۱) مورد مطالعه قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش، برای بررسی مکانی-زمانی روند و نقطه شکست بارش استان مازندران (۱۵ ایستگاه) در دورهی آینده، از داده های بارش سناریوهای (SSP۱۲۶, SSP۲۴۵, SSP۵۸۵) در دو دورهی ۲۰۶۰-۲۰۲۱ و ۲۱۰۰-۲۰۶۱ استفاده شد. با استفاده از نرم افزار R-Climdex در محیط نرم افزارR، نمایه های حدی بارش برای سناریوها و دوره های مختلف تعیین شد و سپس برای بررسی روند و نقطه شکست، از آزمون های من کندال، سن و پتیت استفاده شد. نمایه‌های بارش توسط یک گروه کارشناسی زیر نظر سازمان جهانی هواشناسی به‌عنوان نمایه‌های حدی و نمایه‌های تغییرات آب و هوایی تعریف شده است. لذا در این پژوهش پس از دریافت خروجی مدل ها و ریزمقیاس‌نمایی آنها، داده‌ها در دوره آینده و بر اساس سه سناریوی مورد نظر در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه گروه‌بندی شد. برای استخراج نمایه های بارش روزانه با برنامه‌نویسی تحت R و به کمک بسته ارائه شده توسط زانگ و یانگ در شعبه تحقیقات اقلیمی سرویس هواشناسی کانادا توسعه یافت، استفاده شد. لذا از بین ۲۷ نمایه موجود، ۱۱ نمایه مربوط به بارش و ۱۶ نمایه مربوط به دما بوده است.
یافته‌ها: نتایج حاکی از آن است که در آینده ی نزدیک تحت سناریو خوش بینانه (SSP۱۲۶)، نمایه تعداد روزهای تر متوالی، روزهای با بارش سنگین و روزهای خیلی مرطوب در نیمه شرقی استان به‌صورت معنی دار افزایش اما بر اساس سناریوی بدبینانه (SSP۵۸۵) نمایه روزهای مرطوب و مقدار سالانه بارندگی در نواحی مختلف استان کاهش خواهد یافت. از نظر وقوع نقطه شکست، تنها در سناریوی بدبینانه نمایه روزهای تر متوالی، شدت روزانه بارش و روزهای مرطوب دارای نقطه شکست به ترتیب افزایشی در دهه ۲۰۶۰، افزایشی در سال ۲۰۶۱ و کاهشی در سال ۲۰۵۱ نواحی در نیمه شرقی خواهد بود. در حالی که تحت سناریوهای دیگر هیچ تغییر ناگهانی در سری داده ها مشاهده نخواهد شد. بر اساس سناریوی میانه، تغییرات چندانی در نمایه های بارش به‌صورت منطقه ای رخ نخواهد داد و تنها نمایه شدت روزانه بارش در تعداد محدودی از ایستگاه های ساحلی در آینده ی نزدیک افزایش خواهد یافت. با اینحال تحت سناریوی بدبینانه، تغییرات نمایه های حدی در اغلب مواقع کاهشی خواهد بود؛ به طوری که در آینده ی نزدیک، نمایه تعداد روزهای مرطوب (با بارش ۱ میلی متر) در اغلب مناطق استان با شدت بالایی کاهش خواهد یافت. همچنین مقدار سالانه بارندگی در روزهای مرطوب در نواحی ساحلی و غربی، و نیز دو نمایه تعداد روزهای با بارش سنگین و خیلی سنگین در ایستگاه های مرتفع نواحی غربی کاهش خواهد یافت؛ بنابراین اگرچه ممکن است در آینده ی نزدیک احتمال خطر رخداد وقایع سیلابی کاهش یابد، اما با توجه به کاهش
نمایه های رطوبتی در حالت بدبینانه، احتمال وقوع خشکسالی های گسترده افزایش می یابد. در آینده دور، نمایه‌های بارشی تغییرات معنی‌داری نخواهند داشت و تنها تعداد روزهای با بارش سنگین در نواحی مرتفع شرق استان کاهش خواهد یافت. از نظر وقوع تغییرات ناگهانی نیز می‌توان بیان کرد با حرکت به سمت سناریوی خوش‌بینانه و میانه، تغییر ناگهانی یا نقطه شکست معنی‌داری در سری داده‌های هیچ‌یک از نمایه‌های بارش تا سال ۲۱۰۰ رخ نخواهد داد. اما با حرکت به سمت سناریوی بدبینانه، نقطه تغییر افزایشی برای نمایه تعداد روزهای تر متوالی در تعدادی از ایستگاه‌های استان برای دهه ۲۰۷۰-۲۰۶۰ وجود خواهد داشت. همچنین نمایه‌های شدت روزانه بارش و تعداد روزهای مرطوب (با بارش ۱ میلی‌متر) به ترتیب یک تغییر ناگهانی افزایشی در سال ۲۰۶۱ و کاهشی در سال ۲۰۵۱ را در نواحی نیمه شرقی استان تجربه خواهند نمود که بیانگر افزایش ناگهانی در شدت بارش‌های نزولی و کاهش وقوع تعداد روزهای با بارندگی کم است.
نتیجه‌گیری: بهطور کلی با قرار گرفتن در مسیر سناریو خوش‌بینانه و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، می‌توان شاهد افزایش رخدادهای بارشی و افزایش نمایه‌های رطوبتی به خصوص در نیمه شرقی استان بود حال‌آنکه با ادامه مسیر کنونی و چه بسا حالت بدبینانه (افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای)، در آینده‌ی نه چندان دور می‌توان شاهد کاهش در مقدار و فراوانی بارندگی بود که متعاقب آن، با کاهش منابع آبی در استان و افزایش وقوع خشکسالی‌های خفیف تا گسترده مواجه خواهیم شد. بنابراین تدوین برنامه‌ریزی‌های مناسب در زمینه مدیریت خاک، آب و کشاورزی در سطح استان توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری: بهطور کلی با قرار گرفتن در مسیر سناریو خوش‌بینانه و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، می‌توان شاهد افزایش رخدادهای بارشی و افزایش نمایه‌های رطوبتی به خصوص در نیمه شرقی استان بود حال‌آنکه با ادامه مسیر کنونی و چه بسا حالت بدبینانه (افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای)، در آینده‌ی نه چندان دور می‌توان شاهد کاهش در مقدار و فراوانی بارندگی بود که متعاقب آن، با کاهش منابع آبی در استان و افزایش وقوع خشکسالی‌های خفیف تا گسترده مواجه خواهیم شد. بنابراین تدوین برنامه‌ریزی‌های مناسب در زمینه مدیریت خاک، آب و کشاورزی در سطح استان توصیه می‌شود.
| صفحه ۱ از ۱ |
پایگاه های مرتبط
کلمات کلیدی
پژوهشنامه, مدیریت, آبخیز,نظرسنجی
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به (پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز (علمی-پژوهشی می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Journal of Watershed Management Research
Designed & Developed by : Yektaweb