پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

به‌‌کارگیری روش‌های میدانی ژرفاسنجی به‌منظور برآورد ژرفا و حجم آب در مخازن، مستلزم صرف هزینه و زمان زیادی است. در‌ همین ‌راستا روش‌های متعدد سنجش ‌از دور مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این پژوهش روشی بر پایه مدل تابش ‌و‌ بازتابش برای برآورد ژرفا و حجم آب با استفاده از تصاویر باندهای حس‌گر OLI معرفی شد. ابتدا در ۲۷ ‌‌اردیبهشت ۹۴ با استفاده از قایق و ژرفاسنج ‌صوتی، ژرفای آب آب‌بندان‌های مهدشت، سوربن و دشت‌ناز با فواصل ۵۰ ‌متری اندازه‌گیری و سپس در روز‌های ۵ ‌‌خرداد و ۱۴‌مرداد ‌۹۴ و همچنین ۸ ‌‌خرداد، ۹ ‌‌تیر و ۲ ‌‌شهریور ‌‌۹۵ مقدار اشل ثبت و ژرفا و حجم‌های دقیق آب تعیین شد. سپس ضریب تبیین مقادیرسلولی تصاویر و ژرفای اندازه‌گیری‌شده محاسبه شد. متوسط مقدار ضریب تبیین برای باندهای ۵،۴،۳،۲ و ۶ به‌ترتیب ۳۸/۰، ۴۳/۰، ۴۸/۰، ۶/۰ و ۶/۰ بود. باتوجه به نتایج فوق باندهای ۲ و ۳ حذف و برای بهبود همبستگی به‌کمک باندهای ۴، ۵ و ۶ شاخص‌های نسبت‌باندی و تفاضل‌نرمال تولید و در ادامه ضریب تبیین ژرفای اندازه‌گیری‌شده و شاخص‌های مذکور محاسبه شد و شاخص‌ IV (تفاضل‌نرمال باند ‌۴ و ‌۶) با مقدار ۶۲‌درصد به­عنوان شاخص منتخب معرفی شد. در مجموع ضرایب ‌همبستگی به‌گونه‌ای نبود که بتوان از روش سنجش ‌از دور برای تعیین دقیق ژرفای آب در هرکدام از پیکسل‌ها بهره برد. سپس با استفاده از روش طبقه‌بندی‌ ژرفایی حجم آب آب‌بندان‌ها با استفاده از باندهای مذکور و شاخص منتخب تخمین و در نهایت مقدار ضریب تبیین و خطای‌نسبی میان حجم برآورد‌شده و واقعی محاسبه شد. میانگین ضرایب‌همبستگی حجم حاصل از تصاویر باندهای ۲، ۳، ۴، ۵ و ۶ به‌ترتیب ۹۴/۰، ۹۳/۰، ۹۶/۰، ۹۵/۰ و ۸/۰ با میانگین خطای‌نسبی ۳/۹، ۱/۸، ۳/۸، ۸/۸ و ۹/۹ درصد محاسبه شد. متوسط مقدار همبستگی‌خطی و خطای‌نسبی حاصل از شاخص IV به‌ترتیب ۹۶/۰ و ۷/۷ درصد به‌دست آمد. به‌این‌ترتیب برآورد حجم آب مخازن با روش طبقه‌بندی ژرفایی شاخص منتخب می‌تواند با خطای ‌کمی جایگزین اندازه‌گیری میدانی شود.