RT - Journal Article T1 - Flood Prioritization of Dehbar Watersheds in Khorasan Razavi Province using TOPSIS Model, Morphometric Analysis and Regional Flood Frequency Analysis JF - jwmr YR - 2022 JO - jwmr VO - 13 IS - 25 UR - http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1167-fa.html SP - 188 EP - 196 K1 - Dehbar watershed K1 - Flooding K1 - Morphometric Analysis K1 - Prioritization of Sub-basins K1 - TOPSIS Model K1 - Regional Flood Analysis AB - مقدمه و هدف: سیلاب یکی از مخاطرات طبیعی دنیا است که منشا هیدروکلیماتولوژی داشته و به­ صورت آنی و در اثر عوامل مختلف به وقوع می پیوندد. این پدیده در مقایسه با مخاطرات طبیعی دیگر، با فراوانی زیاد و در گستره وسیع اتفاق می­ افتد. بررسی پارامترهای موثر در بروز سیل در زیرحوضه­ ها از طریق روش­هایی نظیر سیستم تصمیم­ گیری چندمعیاره و آنالیز مورفومتریک می­ تواند در تعیین نقش هریک از زیرحوضه­ ها در بروز سیلاب راه گشا باشد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش حوضه دهبار در استان خراسان رضوی به 10 زیرحوضه تقسیم گردید. 13 شاخص و معیار شامل مساحت، ضریب گراولیوس، تراکم زهکشی، ضریب گردی، ضریب فرم، شماره منحنی، نسبت انشعاب، طول آبراهه اصلی، شیب متوسط، ارتفاع متوسط، زمان تمرکز، بارندگی و ضریب رواناب انتخاب، و مقدار هر کدام برای هر زیرحوضه محاسبه گردید. وزن­دهی این پارامترها با تکنیک فرآیند تحلیل سلسله­ مراتبی انجام گردید. و پس از وزن­ دهی به معیارها و تهیه ماتریس تصمیم­ گیری جهت اولویت­ بندی از مدل­ TOPSIS، روش­ آنالیز مورفومتریک و تجزیه و تحلیل منطقه ­ای استفاده و در نهایت یافته ­های این سه روش با استفاده از روش میانگین رتبه ­ها ادغام گردید. یافته‌ها: یافته­ های مقایسات زوجی بین معیارها با استفاده از روش AHP بر روی معیارها نشان داد که معیار ضریب رواناب با وزن 0/219 بالاترین وزن و اهمیت را در بین معیارها دارد. پس از این معیار، شاخص­های بارندگی، زمان تمرکز و شماره منحنی به ترتیب با وزن نسبی 0/148، 0/116 و 0/109 در رتبه ­های بعدی قرار دارند. نتایج روش TOPSIS نشان داد که زیرحوضه شماره (1) دارای بالاترین پتانسیل سیل­ خیزی بوده، و زیرحوضه شماره (3) و (2) به ترتیب رتبه دوم و سوم را از نظر سیل­ خیزی دارند، همچنین زیرحوضه شماره (7) دارای کمترین پتانسیل سیل­ خیزی می­ باشد. نتایج آنالیز مورفومتری نیز نشان داد که زیر­حوضه­ های 3، 1، و 8 دارای بالاترین پتانسیل سیل­ خیزی می ­باشد، همچنین زیرحوضه­ های 7 و 10 در اولویت انتهایی قرار دارند. نتایج روش تجزیه و تحلیل سلاب منطقه ­ای نیز نشان داد که زیرحوضه­ های 1، 3، 8 و 2 به ترتیب دارای دبی اوج سیلاب بالاتری هستند و زیرحوضه­ های 5، 10 ، 4و 9 دارای دبی اوج سیلاب کمتری هستند. نتیجه‌گیری: یافته ها نشان داد که زیرحوضه­ های 1،3 و2 در اولویت اول قرار دارند، و از این رو از لحاظ ضرورت انجام اقدامات آبخیزداری در الویت هستند. یافته­ های پژوهش مبین این است که اولویت ­بندی زیرحوضه­ ها با استفاده از پارامترهای مورفومتری و هیدرولوژیکی به منظور شناسایی حوضه ­های حساس به سیلاب به ویژه در حوضه­ های فاقد آمار، روشی دقیق و کاربردی است. LA eng UL http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1167-fa.html M3 10.52547/jwmr.13.25.188 ER -