AU - Heidari Chenari, Fatemeh AU - Fazloula, Ramin AU - Nikzad Tehrani, Esmaeil TI - Calibration and Evaluation of HEC-HMS Hydrological Model Parameters in Simulation of Single Rainfall-Runoff Events (Case Study: Tajan Watershed) PT - JOURNAL ARTICLE TA - jwmr JN - jwmr VO - 13 VI - 26 IP - 26 4099 - http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1161-fa.html 4100 - http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1161-fa.pdf SO - jwmr 26 AB  - چکیده مبسوط مقدمه و هدف: سیل یکی از اصلی‌ترین بلایای طبیعی است که در سال‌های اخیر مناطق مختلف کشور را تحت ­تاثیر قرار داده و موجب خسارات فراوانی شده است. دانشمندان همواره روش‌های مختلفی در جهت شناخت بزرگی و زمان وقوع سیل و برآورد ارتفاع رواناب ابداع کرده‌اند. مدل‌های بارش رواناب از جمله ابزارهای کاربرد و توانمند در دستیابی به خصوصیات سیلاب می‌باشند. هدف از انجام این پژوهش، واسنجی و اعتبارسنجی مدل HEC-HMS و همچنین شبیه ­سازی سیل به‌صورت تک واقعه در حوزه آبخیز تجن بوده است. مواد و روش: در این پژوهش ابتدا متغیرهای بارش و دما وارد مدل شد، سپس مدل براساس 3 واقعه منفرد واسنجی و پارامترهای آن محاسبه شد، همچنین پارامترهای شماره منحنی (CN) و سطوح نفوذناپذیر، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تجزیه و تحلیل و در نهایت براساس یک واقعه منفرد دیگر، اعتبارسنجی مدل انجام شد و صحت و دقت آن برآورد گردید. هیدروگراف­ های ایجاد شده از سناریوهای پارامترهای مدل تنظیم یافته، با هیدروگراف مدل مشاهداتی ایستگاه کردخیل مورد مقایسه قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج واسنجی براساس وقایع انتخابی نشان داد که داده ­های شبیه ­سازی شده با داده ­های مشاهده ­ای، همبستگی بالایی دارد (R>0.9). همچنین نتایج اعتبارسنجی با استفاده از آزمون ضریب همبستگی و t استیودنت نشان داد که ضریب همبستگی دبی مشاهداتی و شبیه ­سازی برابر 0/9 می­باشد که معنی‌داری قابل ملاحظه‌ای را نشان می­ دهند. آنالیز حساسیت مدل به‌منظور تعیین مقدار دقیق یک پارامتر حساس به ازای تغییرات افزایش و کاهش 20 درصدی پارامترها انجام شد. نتایج آنالیز حساسیت مدل نشان داد پارامتر شماره منحنی و مقدار تلفات اولیه دارای حساسیت بالایی می‌باشند به‌طوری­که در بازه 20- تا 20+ درصد تغییر پارامتر شماره منحنی و تلفات اولیه به‌ترتیب، مقدار حساسیت مدل از 2/33- تا 7/15 و از 0/79 تا 0/73- تغییر می‌کند. از سوی دیگر نتایج شبیه‌سازی مدل نشان داد که بهترین تابع هدف برای برآورد دبی اوج سیلاب درصد خطای دبی اوج (Percent Error Peak) می‌باشد که مدل با اختلاف 0/8 درصد دبی اوج را در ایستگاه کردخیل پیش‌بینی نمود. همچنین تابع هدف درصد خطای حجم جریان Percent Error Volume)) به‌عنوان بهترین برآورد‌کننده حجم سیلاب با اختلاف صفر، تعیین شد. نتیجه‎‎ گیری: به‌طور کلی نتایج نشان داد که به‌کارگیری سیستم مدل هیدرولوژیکی به‌همراه سیستم اطلاعات جغرافیایی، برای تبدیل بارش به رواناب، شبیه‌سازی سیلاب و پیش‌بینی دبی اوج و حجم سیلاب بسیار کارآمد است و نتایج به‌دست آمده قابل استناد می‌باشند. بنابراین می‌توان از مدل‌های نهایی در مدیریت حوزه‌های آبخیز استفاده نمود. CP - IRAN IN - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. LG - eng PB - jwmr PG - 69 PT - Research YR - 2022