@ARTICLE{Mosaffaie, author = {Mosaffaie, Jamal and Sarfaraz, Faramarz and Salehpour Jam, Amin and Tabatabaei, MahmoodReza and }, title = {Analysis of Barriers to Public Participation in Watershed Management Projects in Ninehroud Watershed, Qazvin Province}, volume = {13}, number = {26}, abstract ={چکیده مبسوط مقدمه و هدف: مشارکت مردم در طرح‌‌های توسعه آبخیز عامل مهمی در موفقیت و یا شکست آنهاست. براین‌اساس در هر حوضه آبخیز برای اتخاذ تدابیری در راستای رفع موانع مشارکتی مردم، شناسایی عوامل مؤثر بر ضعف مشارکت مردمی ضروری است. از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان در راستای رفع موانع مشارکت جوامع محلی در طرح‌های آبخیزداری به انجام رساند، شناسایی، دسته‌بندی و رتبه‌بندی عواملی است که باعث ضعف مشارکت آنها در این طرح‌ها می‌شود. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر ضعف مشارکت جوامع روستایی در طرح‌های آبخیزداری (انواع عملیات بیولوژیک، مکانیکی، بیومکانیکی و مدیریتی) حوضه نینه‌رود در استان قزوین است. همچنین مقایسه‌‌ای نیز بین دیدگاه کارشناسان و جوامع محلی درباره میزان اهمیت این عوامل انجام شد. مواد و روش‌‌ها: حوزه آبخیز نینه‌رود با مساحت 12336 هکتار در 30 کیلومتری شمال شرق قزوین واقع شده است. مطالعات تفصیلی-اجرایی این حوضه در سال 1386 به تصویب کمیته فنی اداره کل منابع­ طبیعی و آبخیزداری استان قزوین رسیده و طی سال‌‌های 1389 تا 1396 انواع طرح‌‌های بیولوژیک، مکانیکی، بیومکانیکی و مدیریتی در آن اجرا شده است. شناسایی عوامل موثر بر ضعف مشارکت مردمی در طرح‌‌های آبخیزداری حوضه نینه‌‌رود بر اساس پرسش از کارشناسان و مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوری با ساکنان و بهره‌برداران منطقه و نیز مطالعات کتابخانه‌‌ای انجام شد. در تحقیق حاضر این عوامل به چهار شاخص اصلی مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی - ترویجی طبقه‌‌بندی شدند که دربردارنده 18 زیرشاخص شناسایی‌‌شده است. در این پژوهش ابزار اندازه‌گیری و جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه بود و بر این اساس دو نوع پرسش‌‌نامه مقایسات زوجی و طیف لیکرت طراحی و روایی آنها توسط گروه خبرگان تایید شد. برای اطلاع از دیدگاه جوامع محلی درباره میزان اهمیت این عوامل، از بین 1323 سرپرست خانوار موجود در حوضه، مطابق با فرمول کوکران تعداد 298 نمونه انتخاب و پرسش‌‌نامه‌‌ها تکمیل شد. همچنین برای اطلاع از دیدگاه کارشناسان پرسش‌‌نامه‌‌ها توسط 19 کارشناس خبره تکمیل شد. پایایی پرسش‌‌نامه‌‌ها توسط آزمون آلفی کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه شاخص‌ها و زیرشاخص‌‌های مؤثر بر ضعف مشارکت مردمی در طرح‌‌های آبخیزداری به ترتیب با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی و آزمون فریدمن اولویت‌بندی شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که از دیدگاه هر دو گروه خبرگان و مردم شاخص‌های مدیریتی و اقتصادی از اهمیت بیشتری نسبت به شاخص‌های اجتماعی و آموزشی-ترویجی در آبخیز نینه‌رود برخوردارند. نتایج همچنین بیان‌‌گر اختلاف نظر دو دیدگاه درباره میزان اهمیت بعضی از زیرشاخص­ ها بود. از دیدگاه کارشناسان زیرشاخص‌های "عدم تخصیص کامل اعتبارات اجرایی در زمان مقرر" و "اختلافات محلی و قومی" با میانگین رتبه به ترتیب 13/72 و 7/03، بیشینه و کمینه اهمیت را دارند درحالی‌که آبخیزنشینان زیرشاخص‌های "عدم تطابق طرح‌های پیشنهادی با نیازهای مردم" و "عدم تخصیص کامل اعتبارات اجرایی در زمان مقرر" را با میانگین رتبه به­ ترتیب 14/96 و 3/98 به ­عنوان زیرشاخص‌های دارای بیشترین و کمترین اهمیت معرفی نموده‌اند. همچنین از دیدگاه هر دو گروه سه زیرشاخص شامل عدم طراحی طرح‌های چندمنظوره، تمرکز قدرت تصمیم‌گیری در مرکز و عدم به‌کارگیری نیروی محلی در اجرای طرح‌ها (اشتغال‌زایی)، ازجمله مهم‌‌ترین زیرشاخص‌‌های مؤثر بر ضعف مشارکت مردم در طرح‌‌های آبخیزداری حوضه نینه‌رود می‌باشند. نتیجه­ گیری: بطورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که دیدگاه کارشناسان و مردم محلی درباره بعضی از موانع مشارکت مردمی یکسان ولی در مواردی دارای اختلافات فاحشی است. بنابراین پیشنهاد می‌‌شود برای همگرایی دیدگاه‌‌های این دو گروه، تصمیم‌‌گیری در خصوص طرح‌‌های آبخیزداری بصورت گروهی و با حضور جوامع محلی در سرلوحه برنامه کارشناسان و طراحان طرح‌‌های آبخیزداری قرار گیرد. }, URL = {http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1165-fa.html}, eprint = {http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1165-fa.pdf}, journal = {journal of watershed management research}, doi = {10.52547/jwmr.13.26.82}, year = {2022} }