دوره 14، شماره 28 - ( پاییز و زمستان 1402 )
جلد 14 شماره 28 صفحات 109-101 |
برگشت به فهرست نسخه ها
جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده: (849 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: حفظ و ارتقای امنیت زیست‌محیطی و کیفیت زندگی همچنان چالش اصلی عصر ما است. حفاظت از منابع طبیعی، به ویژه در جوامع روستایی، نیازمند ارتباط مؤثر بین مدیران منابع و جوامع بومی است. با این حال، تعارض محیطی مانع از کارآیی استراتژی‌های ارتباطی می‌شود. بنابراین برای رفع موانع مشارکت جوامع بومی و محلی می‌توان اقدام به شناسایی و اولیت‌بندی عواملی پرداخت که منجر به همکاری ضعیف آنها در طرح‌های آبخیزداری می‌شود. در این راستا هدف از انجام پژوهش پیش‌رو بررسی و اولویت‌بندی موانع مشارکت جوامع بومی در طرح‌های آبخیزداری حوضه رودخانه تجن جنگل‌های هیرکانی است.
مواد و روش‌ها: منطقه مورد پژوهش در حوزه رودخانه تجن جنگل‌های شمال کشور با مساحت 30685 هکتار در استان مازندران واقع شده است. در راستای هدف پژوهش مطالعات کتابخانه‌ای، پرسش از کارشناسان، مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوری با ساکنان جوامع محلی انجام و موانع مشارکت در قالب 8 شاخص دسته‌بندی شد. ابزار اندازه‌گیری و جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه‌ها توسط گروه خبرگان تأیید و به‌منظور بررسی پایایی نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای اطلاع از دیدگاه جوامع محلی درباره میزان اهمیت این عوامل، از بین 425 سرپرست خانوار موجود در حوضه، مطابق با فرمول کوکران تعداد 202 نمونه انتخاب و پرسشنامه‌ها تکمیل شد. همچنین برای اطلاع از دیدگاه کارشناسان، پرسشنامه‌ها توسط 23 کارشناس خبره تکمیل شد. پایایی پرسشنامه‌ها توسط آزمون آلفی کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه شاخص‌های مؤثر بر ضعف مشارکت جوامع بومی در طرح‌های آبخیزداری به طور همزمان با استفاده ازروش OPA در محیط نرم‌افزار LINGO14.0 رتبه‌بندی و اولویت‌بندی شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد در اولویت‌بندی معیارها از دیدگاه جوامع مورد پژوهش با استفاده از مدل دیمتل، معیار آموزشی به عنوان تأثیرگذارترین معیار انتخاب شد. همچنین نتایج میانگین رتبه‌بندی شاخص‌ها نشان داد شاخص "علاقه به مشارکت در طرح‌های جنگلی" دارای بیشترین میانگین رتبه 4/72 در بین شاخص‌های مورد بررسی در پژوهش پیش‌رو است. به علاوه نتایج وزن‌دهی با استفاده از مدل OPA نشان داد شاخص "مشارکت در نهال‌کاری و حصار مناطق قرق" بالاترین رتبه و بیشترین وزن را در بین شاخص‌های مؤثر بر موانع مشارکت پایدار جوامع محلی با رتبه 1 و وزن 0/28 را دارد.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که براساس نظر دست‌اندرکاران، در صورتی که ابزار آموزش به طرز صحیح برای این جوامع فراهم شود آمادگی مشارکت و حضور برای اجرای طرح‌ها را دارند.
مقدمه و هدف: حفظ و ارتقای امنیت زیست‌محیطی و کیفیت زندگی همچنان چالش اصلی عصر ما است. حفاظت از منابع طبیعی، به ویژه در جوامع روستایی، نیازمند ارتباط مؤثر بین مدیران منابع و جوامع بومی است. با این حال، تعارض محیطی مانع از کارآیی استراتژی‌های ارتباطی می‌شود. بنابراین برای رفع موانع مشارکت جوامع بومی و محلی می‌توان اقدام به شناسایی و اولیت‌بندی عواملی پرداخت که منجر به همکاری ضعیف آنها در طرح‌های آبخیزداری می‌شود. در این راستا هدف از انجام پژوهش پیش‌رو بررسی و اولویت‌بندی موانع مشارکت جوامع بومی در طرح‌های آبخیزداری حوضه رودخانه تجن جنگل‌های هیرکانی است.
مواد و روش‌ها: منطقه مورد پژوهش در حوزه رودخانه تجن جنگل‌های شمال کشور با مساحت 30685 هکتار در استان مازندران واقع شده است. در راستای هدف پژوهش مطالعات کتابخانه‌ای، پرسش از کارشناسان، مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوری با ساکنان جوامع محلی انجام و موانع مشارکت در قالب 8 شاخص دسته‌بندی شد. ابزار اندازه‌گیری و جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود. روایی پرسشنامه‌ها توسط گروه خبرگان تأیید و به‌منظور بررسی پایایی نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای اطلاع از دیدگاه جوامع محلی درباره میزان اهمیت این عوامل، از بین 425 سرپرست خانوار موجود در حوضه، مطابق با فرمول کوکران تعداد 202 نمونه انتخاب و پرسشنامه‌ها تکمیل شد. همچنین برای اطلاع از دیدگاه کارشناسان، پرسشنامه‌ها توسط 23 کارشناس خبره تکمیل شد. پایایی پرسشنامه‌ها توسط آزمون آلفی کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه شاخص‌های مؤثر بر ضعف مشارکت جوامع بومی در طرح‌های آبخیزداری به طور همزمان با استفاده ازروش OPA در محیط نرم‌افزار LINGO14.0 رتبه‌بندی و اولویت‌بندی شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد در اولویت‌بندی معیارها از دیدگاه جوامع مورد پژوهش با استفاده از مدل دیمتل، معیار آموزشی به عنوان تأثیرگذارترین معیار انتخاب شد. همچنین نتایج میانگین رتبه‌بندی شاخص‌ها نشان داد شاخص "علاقه به مشارکت در طرح‌های جنگلی" دارای بیشترین میانگین رتبه 4/72 در بین شاخص‌های مورد بررسی در پژوهش پیش‌رو است. به علاوه نتایج وزن‌دهی با استفاده از مدل OPA نشان داد شاخص "مشارکت در نهال‌کاری و حصار مناطق قرق" بالاترین رتبه و بیشترین وزن را در بین شاخص‌های مؤثر بر موانع مشارکت پایدار جوامع محلی با رتبه 1 و وزن 0/28 را دارد.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که براساس نظر دست‌اندرکاران، در صورتی که ابزار آموزش به طرز صحیح برای این جوامع فراهم شود آمادگی مشارکت و حضور برای اجرای طرح‌ها را دارند.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
مديريت حوزه های آبخيز
دریافت: 1402/2/7 | ویرایش نهایی: 1402/10/18 | پذیرش: 1402/6/18 | انتشار: 1402/10/18
دریافت: 1402/2/7 | ویرایش نهایی: 1402/10/18 | پذیرش: 1402/6/18 | انتشار: 1402/10/18
فهرست منابع
1. Alemayehu, F., Taha, N., Nyssen, J., Girma, A., Zenebe, A., Behailu, M., . . . Poesen, J. (2009). The Impacts Of Watershed Management On Land Use And Land Cover Dynamics In Eastern Tigray (Ethiopia). Resources, Conservation And Recycling, 53(4), 192-198. [DOI:10.1016/j.resconrec.2008.11.007]
2. Arnold, J. M., & Pérez, M. R. (2001). Can Non-Timber Forest Products Match Tropical Forest Conservation And Development Objectives? Ecological Economics, 39(3), 437-447. [DOI:10.1016/S0921-8009(01)00236-1]
3. Ataei, Y., Mahmoudi, A., Feylizadeh, M. R., & Li, D.-F. (2020). Ordinal Priority Approach (OPA) In Multiple Attribute Decision-Making. Applied Soft Computing, 86, 105893. [DOI:10.1016/j.asoc.2019.105893]
4. Bekele, A., Aticho, A., & Kissi, E. (2018). Assessment Of Community Based Watershed Management Practices: Emphasis On Technical Fitness Of Physical Structures And Its Effect On Soil Properties In Lemo District, Southern Ethiopia. Environmental Systems Research, 7, 1-11. [DOI:10.1186/s40068-018-0124-y]
5. Fallah, A., Imani Rastabi, M., & Nazariani, N. (2018). Investigation Some Affecting Indicators On Participation In The Sustainable Management Of Forests (Case Study: Traditional Area Of Kalgachi, Chaharmahal And Bakhtiari Province). Forest Research And Development, 4(3), 273-288 (In Persian)
6. Faramarzi, H. (2015). Socioeconomic Assessment Of Organizing And Livestock Out Of The Forests And Aggregating Dispersed Woodman Families Projects. Natural Ecosystems Of Iran, 5(4), 77-94.
7. Gamo, B. R., & Park, D.-B. (2022). Community Capacity Influencing Community Participation: Evidence From Ethiopia. World Development Perspectives, 27, 100448 (In Persian) [DOI:10.1016/j.wdp.2022.100448]
8. Ghahari, G. R., Soleimanpour, S. M., Salehpour Jam, A., Noroozi, A. A., & Nekooeian, G. A. (2021). Prioritizing Affecting Factors On Barriers Sustainable Non Participation Of Rural Communities In Aquifer Management Projects From A Beneficiary's Perspective In Bishezard Watershed Of Fars Province. Journal Of Watershed Management Research, 12(23), 202-211. (In Persian). [DOI:10.52547/jwmr.12.23.202]
9. Ghasemi, S. (2021). Investigating The Level Of Environmental Responsibility And Participation Of Rural Areas In Conservation, A Case Study In Bandar Abbas County. Iranian Journal Of Applied Ecology, 10(3), 35-46 (In Persian). [DOI:10.47176/ijae.10.3.13411]
10. Girma, G., Melka, Y., Haileslassie, A., & Mekuria, W. (2023). Participatory Forest Management For Improving Livelihood Assets And Mitigating Forest Degradation: Lesson Drawn From The Central Rift Valley, Ethiopia. Current Research In Environmental Sustainability, 5, 100205 (In Persian). [DOI:10.1016/j.crsust.2022.100205]
11. Heydari, Q., Barani, H., Aghili, S., Ghorbani, J., & Mahboobi, M. (2010). The Relationship Between The Support Services And Extension And Participation Of Ranchers In Rangeland Restoration (Case Study: Baladeh Rangelands, North Of Iran).
12. Katusiime, J., & Schütt, B. (2020). Linking Land Tenure And Integrated Watershed Management-A Review. Sustainability, 12(4), 1667 (In Persian). [DOI:10.3390/su12041667]
13. Moges, D. M., & Taye, A. A. (2017). Determinants Of Farmers' Perception To Invest In Soil And Water Conservation Technologies In The North-Western Highlands Of Ethiopia. International Soil And Water Conservation Research, 5(1), 56-61. [DOI:10.1016/j.iswcr.2017.02.003]
14. Mosaffaie, J., & Salehpour Jam, A. (2020). Identification And Prioritization Of Effective Factors On Preventing Participation Of Rural Societies In Watershed Management Plans Case Study (Niarij Watershed Of Qazvin Province). Journal Of Watershed Management Research, 11(22), 121-131. (In Persian). [DOI:10.52547/jwmr.11.22.121]
15. Mosaffaie, J., Sarfaraz, F., Salehpour Jam, A., & Tabatabaei, M. (2022). Analysis Of Barriers To Public Participation In Watershed Management Projects In Ninehroud Watershed, Qazvin Province. Journal Of Watershed Management Research, 13(26), 82-92 (In Persian). [DOI:10.52547/jwmr.13.26.82]
16. Nazariani, N., Fallah, A., Lotfalian, M., & Rastabi, M. I. (2017). Introduction Of Sustainable Management Tools In Central Zagros Forests Of Iran. Journal Of Sustainable Forestry, 36(3), 199-212 (In Persian). [DOI:10.1080/10549811.2016.1265456]
17. O'Faircheallaigh, C. (2010). Public Participation And Environmental Impact Assessment: Purposes, Implications, And Lessons For Public Policy Making. Environmental Impact Assessment Review, 30(1), 19-27. [DOI:10.1016/j.eiar.2009.05.001]
18. Pribadi, H., Malik, A., Golar, G., Dg, S., Massiri, M., Rahman, A., & Maiwa, A. (2023). Community Attitude And Behavior Toward Village Forest Management Plan In Central Sulawesi, Indonesia. Jurnal Ilmu Kehutanan, 17(1), 1-11. [DOI:10.22146/jik.v17i1.3839]
19. Ritchie, H., & Roser, M. (2021). Forests And Deforestation. Our World In Data. doi: 10.3832/ifor0556-004. [DOI:10.3832/ifor0556-004]
20. Seidzadeh, H., Rezaei, J., Hoseinzadeh, J., Pourhashemi, M., & Seyed Akhlaghi, S. J. (2022). The Survey Of Affecting Factors On Tendency To Participation Of Local People In The Restoration Of Oak Forests Involved With Decline In Ilam Province. Ecology Of Iranian Forest, 10(19), 136-145 (In Persian). [DOI:10.52547/ifej.10.19.136]
21. Soe, K. T., & Yeo-Chang, Y. (2019). Livelihood Dependency On Non-Timber Forest Products: Implications For REDD+. Forests, 10(5), 427. [DOI:10.3390/f10050427]
22. Soleimanpour, S., Hosseini Marandi, H., Salehpour Jam, A., Tabatabaei, M., Rousta, M., & Keshavarzi, H. (2019). Prioritizing The Affecting Factors On Nonparticipation Of Rural Communities In Watershed Management Projects From A Stakeholders Viewpoint (Case Study: Gheshlagh Watershed, Fars Province). Extension And Development Of Watershed Management, 7(27), 64-74 (In Persian)
23. Soleymani, Z., Mohammadi Kangarani, H., Rezaee, M., & Hosseinzadeh, M. (2022). Analysis Of Communication Network Between Government Agencies Involved In The Management Of Qeshm Island Hara Forests. Iranian Journal Of Forest, 13(4), 409-424 (In Persian).
24. Tatari, S., & Nazariani, N. (2022). Needs Assessment And Prioritization Performance Of Natural Resources Training Courses By Using Combination Method SWOT-AHP (Case Study: Lorestan Province). Ecology Of Iranian Forest, 10(19), 146-154 (In Persian). [DOI:10.52547/ifej.10.19.146]
25. UN‐DESA. (2021). United Nations Department Of Economic And Social Affairs, United Nations Forum On Forests Secretariat. The Global Forest Goals Report 2021.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |