پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

  در این تحقیق مناسب­ترین توزیع فراوانی جهت برآورد مقادیر دبی حداکثر لحظه­ای سالانه با احتمالات وقوع مشخص انتخاب گردیده و روند تغییرات توزیع مناسب برازش یافته با داده­ها با تغییرات طول دوره آماری در منطقه البرز مرکزی مورد بررسی قرار می­گیرد. بدین منظور در منطقه مورد مطالعه، ایستگاه­های هیدرومتری را که دارای آمار طولانی­تر و کامل ­ تری نسبت به سایر ایستگاه­ها بودند انتخاب و آمار دبی حداکثر لحظه­ای سالانه آنها مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی و تکمیل داده­ها آمار هر ایستگاه به دوره­های آماری ۱۰، ۱۵ و ۲۰ ساله تقسیم شد . در هر ایستگاه ۱۱ سری آماری ۱۰ ساله، ۶ سری آماری ۱۵ ساله و یک سری آماری ۲۰ ساله و در کل منطقه ۴۱۴ سری آماری تجزیه و تحلیل شدند. با آنالیز داده­ها در سری­های زمانی مذکور در محیط نرم­افزار H yfa برای هر ایستگاه در سری­های زمانی مذکور با توجه به خروجی برنامه و آزمون برازش نکویی مجذور میانگین انحرافات نسبی (حداقل مربعات) بهترین توزیع فراوانی انتخاب شد. براساس نتایج بدست آمده و فراوانی نسبی رتبه­های اول در سری آماری ۱۰ ساله توزیع لوگ پیرسون تیپ سه (روش گشتاور معمولی) با فراوانی ۴/۴۵ درصد اولین توزیع فراوانی و توزیع پیرسون تیپ سه (روش گشتاور معمولی) با فراوانی ۸/۱۳ درصد دومین توزیع بوده است. در سری آماری ۱۵ ساله توزیع لوگ پیرسون تیپ سه (روش گشتاور معمولی) با فراوانی ۵/۳۵ درصد و روش دو پارامتری گاما (روش بیشینه درست نمایی) با فراوانی ۳/۲۵ درصد دومین توزیع بوده است. در سری آماری ۲۰ ساله توزیع لوگ پیرسون تیپ سه (روش گشتاور معمولی) با فراوانی ۸/۴۷ درصد اولین توزیع فراوانی و توزیع لوگ نرمال دو پارامتری با فراوانی ۳/۲۵ (روش بیشینه درست نمایی) دومین توزیع فراوانی بوده است. نتایج بررسی روش­های بیشینه درست­نمایی و گشتاور معمولی با توجه به رتبه­های اول نشان داد که در روش گشتاور معمولی در همه سری­های آماری توزیع لوگ پیرسون تیپ سه بیشترین فراوانی را دارد و در روش بیشینه درست­نمایی در سری آماری ۱۰ و ۱۵ ساله توزیع گامای دوپارامتری و در سری آماری ۲۰ ساله توزیع لوگ نرمال ۳ پارامتری بیشترین فراوانی را دارند.

  از آنجا که تبخیر و تعرق هر دو از عوامل تلفات در چرخه هیدرولوژی می باشد و در معادله بیلان آبی نقش یکسانی دارند لذا در یک منطقه، با هم در نظر گرفته می شوند و مورد محاسبه قرار می گیرند. بیشترین توان تبخیری اتمسفر تبخیر و تعرق پتانسیل نامیده می شود و در حقیقت بیشترین ارتفاع آبی است که می تواند در یک منطقه از طریق تبخیر و تعرق گیاهی به اتمسفر باز گردد که خود بستگی به شرایط آب و هوایی آن ناحیه دارد. در ایران برای اندازه گیری تبخیر واقعی از تشتک کلاس A استفاده می شود که یک روش تجربی می باشد، علاوه بر روش های تجربی، روشهای ریاضی زیادی وجود دارد که از طریق آنها تبخیر و تعرق پتانسیل اندازه گیری می شود . یکی از این روش ها، روش تورنت وایت است با وجود اینکه این روش پارامترهای کمی برای محاسبه تبخیر و تعرق دارد، داده هایش نسبت به تشتک دارای خطا می باشد به منظور بررسی این قضیه ۵ ایستگاه در جنوب کشور انتخاب شد و سپس از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۵ با استفاده از روش دومارتن اقلیم این ایستکاه ها تعیین گردید و تبخیر و تعرق از طریق روش تورنت وایت و با تغییر در توان فرمول ) آلفا) برای بازه زمانی بیان شده تعیین شد و با داده های تشتک کلاس A مورد مقایسه قرار گرفت. بهترین نتیجه، زمانی حاصل می گردد که از فرمول تورنت وایت بدون تغییر در توانش استفاده نمود. با این حال اگر محدوده خطای داده های تشتک را تا %۳۰ ± افزایش دهیم درصد قابل قبولی از داده های تورنت وایت در این محدوده قرار می گیرند.