چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: پخش سیلاب یکی از روش های مناسب برای مهار و استفاده بهینه از سیلاب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد و به‌دنبال آن، مکان-یابی مناطق مستعد برای پخش سیلاب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. هدف از این پژوهش، مکان‌یابی مناطق مستعد برای پخش سیلاب در حوزه آبخیز سد باغان شهرستان جم واقع در استان بوشهر می باشد.
مواد و روش‌ها: بدین منظور، لایه های تأثیرگذار شامل شیب، کاربری اراضی، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی و گسل به‌عنوان گزینه‌های معیار ویژگی های فیزیکی، لایه های نفوذپذیری و ضخامت آبرفت به‌عنوان گزینه‌های معیار ویژگی های هیدرولوژیکی و لایه های فاصله از چاه، قنات، شهر و روستا و جاده به‌عنوان گزینه‌های معیارهای ویژگی های اقتصادی و اجتماعی، به‌عنوان لایه های اطلاعاتی رقومی در نظر گرفته شد و با منطق فازی استانداردسازی گردید. در مرحله بعد لایه‌های شیب، کاربری اراضی، زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی نیز به‌عنوان محدودیت با منطق بولین استانداردسازی شد. بر اساس میانگین‌گیری از نظرات کارشناسان، لایه‌ها به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن دهی و نرخ ناسازگاری (۰۹/۰) محاسبه گردید. تلفیق لایه‌ها با روش ارزیابی چندمعیاره مکانی (SMCE) و تکنیک ترکیب خطی وزنی (WLC) انجام و نقشه‌های نهایی مناطق مستعد تهیه گردید.
یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، نشان داد که عامل فاصله از گسل با وزن ۲۳۸/۰ دارای بیشترین و عامل فاصله از چاه با وزن ۰/۰۰۵ دارای کمترین ارزش در مکان‌یابی پخش سیلاب در حوزه آبخیز سد باغان بودند. نرخ ناسازگاری برابر ۰/۰۹ محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصل از تلفیق معیاره ها توسط نرم‌افزار Terrset، حوزه آبخیز سد باغان به ۵ منطقه نامناسب (۸۸ درصد)، ضعیف (۰/۱۰ درصد)، متوسط (۱/۶ درصد)، خوب (۵ درصد) و خیلی خوب (۵/۳ درصد) (شکل ۱۴) تقسیم‌بندی شد.
نتیجه‌گیری: به‌طورکلی نتایج نشان داد که ۸۸ درصد از این منطقه دارای قابلیت نامناسب، ۰/۱ درصد دارای قابلیت ضعیف، ۱/۶ درصد دارای قابلیت متوسط، ۵ درصد دارای قابلیت خوب و ۵/۳ درصد دارای قابلیت خیلی خوب برای پخش سیلاب می باشد. نقشه نهایی با وضعیت موجود منطقه توسط ۳۰ نقطه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی نشان داد که بین نقشه نهایی و وضعیت عرصه، تفاوت معناداری وجود ندارد.
