پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

کاهش تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، افزایش برداشت از طریق چاه‌های عمیق جهت کشاورزی، افزایش دما و تبخیر و تعرق، تغییرات اقلیمی و تغییر نوع بارش موجب کاهش تراز و افت سطح آب‌های زیرزمینی شده که از آن به عنوان خشکسالی آب‌های زیرزمینی یاد می‌شود. شناسایی، پایش و بررسی خصوصیات خشکسالی در برنامه‌ریزی منابع آب بسیار مهم است. هدف از این تحقیق بررسی تغییرات مکانی و زمانی خشکسالی آب‌های زیرزمینی با استفاده از شاخص‌های منبع آب زیرزمینی GRI و سطح آب استاندارد شده SWI در محدوده دشت ساری- نکا می‌باشد. برای این منظور، داده‌های مربوط به آب‌های زیرزمینی ۴۰ حلقه چاه پیزومتری از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۹۴ مورد تحلیل قرار گرفت. سپس شاخص‌های GRI و SWI برای مقیاس‌های زمانی ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه در نرم‌افزار‌های Minitab و M.S Excel محاسبه گردید. گستره مکانی خشکسالی آب‌های زیرزمینی در محدوده دشت مورد مطالعه از روش IDW در نرم‌افزار ArcMap ۱۰,۳ بدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که شدیدترین خشکسالی در مقیاس زمانی ۳ ماه در شاخص GRI در شهریور ماه ۱۳۹۴ با مقدار ۹۳/۳- و در شاخص SWI در مهر ماه ۱۳۹۴ با مقدار ۸۶/۴ رخ داده است. تغییرات مکانی خشکسالی بیان کننده وقوع خشکسالی در بخش‌های شمالی دشت بوده که مربوط به مرداد ماه سال ۱۳۸۴ می‌باشد. نقشه‌های پهنه‌بندی نشان دادند که مرداد ماه دارای بیشترین مقدار پهنه خشکسالی و بهمن ماه دارای کمترین مقدار آن می‌باشد، که مهم‌ترین عامل آن برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی برای کشاورزی می‌باشد.