دوره 13، شماره 25 - ( بهار و تابستان 1401 1401 )
جلد 13 شماره 25 صفحات 118-105 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
shokoohi razi K, Rahimi M, zolfaghari A A. (2022). Investigation of the sensitivity of Hamoon-E- Saberi bed to desertification phenomenon. jwmr. 13(25), 105-118. doi:10.52547/jwmr.13.25.105
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1128-fa.html
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1128-fa.html
شکوهی رازی کامیار، رحیمی محمد، ذوالفقاری علی اصغر. بررسی میزان حساسیت بستر هامون صابری به پدیده بیابان‌زایی پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز 1401; 13 (25) :118-105 10.52547/jwmr.13.25.105
دانشگاه کویر شناسی سمنان
چکیده: (1432 مشاهده)
مقدمه و هدف: در دهه‌های اخیر با کاهش آورد رودخانه هیرمند از کشور افغانستان و درنتیجه خشک شدن دریاچه هامون و تداوم بادهای 120 روزه، فراوانی طوفان‌های گردوغبار ایجادشده از بستر تالاب بین‌المللی هامون بیشتر شده است. این طوفان‌ها مناطق گسترده‌ای از دشت سیستان تا زاهدان و منطقه‌ای در حدود 200 کیلومترمربع در کشورهای افغانستان و پاکستان را در هم‌جواری مرز ایران تحت تأثیر قرار می‌دهد. با بررسی تصاویر ماهواره‌ای طوفان‌های وقوع یافته شاخص در منطقه، بستر هامون صابری با وسعت حدود 1300کیلومترمربع به‌عنوان وسیع‌ترین واصلی‌ترین کانون برداشت ذرات گردوغبار در دشت سیستان معرفی شد که در آن تخریب زمین با تأثیر از عوامل طبیعی و انسانی صدمات جبران‌ناپذیری را به محیط‌زیست و جوامع انسانی باعث شده است. لذا انجام اقدامات کنترلی و پیشگیرانه در دو فاز برنامه‌ریزی و اجرا در این کانون برداشت ریز گرد مستلزم تعیین و طبقه‌بندی حساسیت به بیابان‌زایی این عرصه است.
مواد و روش‌ها: به‌منظور تعیین میزان حساسیت بستر هامون صابری به پدیده بیابان‌زایی به دلیل سازگاری مناسب‌تر شاخص‌های مدل مدالوس با وضعیت طبیعی دشت سیستان و داده‌های موجود، از این مدل جامع جهت تعیین میزان حساسیت واحدهای کاری در سال 1395 استفاده شد. در این راستا ضمن در نظر گرفتن واحدهای ژئومورفولوژی به‌عنوان واحدهای کاری، وضعیت معیارهای پنج‌گانه کیفیت خاک، کیفیت پوشش گیاهی، کیفیت اقلیم، کیفیت مدیریت و کیفیت فرسایش در آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و درنهایت با جمع‌بندی امتیازات وضعیت حساسیت واحدها کاری به فرسایش تعیین و نقشه‌های آن در نرم افزار Arcgis ترسیم شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی معیارها و جمع‌بندی امتیازات مدل نشان داد که با کاهش سطح آب و درنهایت خشک شدن کامل تالاب به دلیل تبخیروتعرق در بازده زمانی موردمطالعه کیفیت خاک و پوشش زمین به دلیل تجمع املاح در منطقه، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیداکرده است. این امر با توجه به وجود بادهای فرساینده شرایط را برای تخریب زمین و فرسایش خاک فراهم نموده، به‌گونه‌ای که واحد کاری QT3 در بستر تالاب که مناطقی مانند چونگ یکدست و ریگ را شامل می‌شود، با میانگین امتیازی 1/83 در کلاس چهار و وضعیت خیلی شدید و سایر واحدهای کاری با میانگین امتیاز 1/48 در کلاس سه و وضعیت کیفی شدید قرار گرفتند.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصله در برنامه‌ریزی برای مقابله با فرسایش بادی دشت سیستان و کلیه پروژه‌های اجرایی بیابان‌زدایی مدنظر می‌بایست واحدهای کاری QT3 با توجه به میزان بالای حساسیت به بیابان‌زایی نسبت به سایر واحدها در اولویت اقدام قرار گیرند تا به‌منظور مدیریت بحران فرسایش بادی بتوان در مدت‌زمان کوتاه‌تری به نتایج بهتر و اثربخشی بیشتری دست‌یافت.
مواد و روش‌ها: به‌منظور تعیین میزان حساسیت بستر هامون صابری به پدیده بیابان‌زایی به دلیل سازگاری مناسب‌تر شاخص‌های مدل مدالوس با وضعیت طبیعی دشت سیستان و داده‌های موجود، از این مدل جامع جهت تعیین میزان حساسیت واحدهای کاری در سال 1395 استفاده شد. در این راستا ضمن در نظر گرفتن واحدهای ژئومورفولوژی به‌عنوان واحدهای کاری، وضعیت معیارهای پنج‌گانه کیفیت خاک، کیفیت پوشش گیاهی، کیفیت اقلیم، کیفیت مدیریت و کیفیت فرسایش در آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و درنهایت با جمع‌بندی امتیازات وضعیت حساسیت واحدها کاری به فرسایش تعیین و نقشه‌های آن در نرم افزار Arcgis ترسیم شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از بررسی معیارها و جمع‌بندی امتیازات مدل نشان داد که با کاهش سطح آب و درنهایت خشک شدن کامل تالاب به دلیل تبخیروتعرق در بازده زمانی موردمطالعه کیفیت خاک و پوشش زمین به دلیل تجمع املاح در منطقه، کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیداکرده است. این امر با توجه به وجود بادهای فرساینده شرایط را برای تخریب زمین و فرسایش خاک فراهم نموده، به‌گونه‌ای که واحد کاری QT3 در بستر تالاب که مناطقی مانند چونگ یکدست و ریگ را شامل می‌شود، با میانگین امتیازی 1/83 در کلاس چهار و وضعیت خیلی شدید و سایر واحدهای کاری با میانگین امتیاز 1/48 در کلاس سه و وضعیت کیفی شدید قرار گرفتند.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصله در برنامه‌ریزی برای مقابله با فرسایش بادی دشت سیستان و کلیه پروژه‌های اجرایی بیابان‌زدایی مدنظر می‌بایست واحدهای کاری QT3 با توجه به میزان بالای حساسیت به بیابان‌زایی نسبت به سایر واحدها در اولویت اقدام قرار گیرند تا به‌منظور مدیریت بحران فرسایش بادی بتوان در مدت‌زمان کوتاه‌تری به نتایج بهتر و اثربخشی بیشتری دست‌یافت.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سنجش از دور و سامانه های اطلاعات جغرافيايی
دریافت: 1399/10/17 | ویرایش نهایی: 1401/4/8 | پذیرش: 1400/7/21 | انتشار: 1401/4/8
دریافت: 1399/10/17 | ویرایش نهایی: 1401/4/8 | پذیرش: 1400/7/21 | انتشار: 1401/4/8
فهرست منابع
1. Ahmadi, H., Gh. Zehtabian and H. Khosravi. 2006. Madalus Calibration Model to Present a Regional Model for Desertification Degradation in Kashan Region, Iranian Journal of Natural Resources. Volume 6: 727-744 (In Persian).
2. Arabameri, A., KH. Rezaii, M. Ramesht and M. Sohrabi. 2018. Quantitative assessment of desertification risk using the modified Medallus model, study Case: Shahroud-Bastam watershed. Journal of Watershed Engineering and Management. 11(2): 508-522 (In Persian).
3. Asma, A.A., Sh.A. Anwar, K.A. Waleed, A.E. Nabil and A.R. Mahmmod. 2002. Desertification in the Arab Region: analysis of current status and trends. Journal of Arid Environments, 51: 521-545 (In Persian). [DOI:10.1016/S0140-1963(02)90975-4]
4. Bakhshandehmehr, L., S. Soltani and A. Sepehr. 2013. Assessment of present status of desertification and modifying the MEDALUS model in Segzi plain of Isfahan. Journal of range and watershed management. 66(1): 27-41 (In Persian).
5. De Paola, F., D. Ducci and M. Giugni. 2009. Soil erosion and desertification: a combined approach using RUSLE and ESAs models in the Tusciano basin (southern Italy). In: EGU General Assembly Conference Abstracts, Vienna, Austria. 21.
6. Ekhtesasi, M. and A. Sepehr. 2011. Methods and models of desertification assessment and mapping. Yazd University press, 286 p (In Persian).
7. Elena Topa, M., P. Iavazzo, S. Terracciano, P. Adamo, A. Coly, F. De Paola, S. Giardano, M. Giugni and S. Eric Traore. 2013. Evaluation of sensitivity to desertification by a Modified ESAs method in two sub-Saharan peri-urban areas: Ouagadougou (Burkina Faso) And Saint Louis (Senegal). Geophysical Research Abstracts. Issue 15: 2013-2229.
8. Fozooni, L., A. Fakhrieh and M.R. Ekhtesasi. 2012. Assessment of desertification using of modify MEDALUS model in Sistan Plain (the east of IRAN). Elixir International Journal, 47: 8950-8955 (In Persian).
9. Ghasemi, S. 2007. Evaluation of desertification criteria and indicators based on water and soil to evaluate the intensity of desertification and prepare a desert map of Zabol region,.Master Thesis, Faculty of Natural Resources,University of Tehran (In Persian).
10. Ghasemi, M., Gh. Zehtabian and H. Ahmadi. 2008. Evaluation of desertification intensity in Zabol region from the perspective of water criteria using Madalus model. Journal of Research and Construction, 21: 59-71 (In Persian).
11. Giordano, L.F., S. Giordano, M. Grauso, M. Lannetta, G. Scicortino, F. Bonnati. 2002. Desertification vulnerability in Sicily. Proc. Of the 2nd Int. Conf. On New Trend in Water and Environmental Engineering for Safety and Life: Eco-Compatible Solution for Aquatic Environments.
12. Habibi, A., S. Shadfar and M. Sadeghi. 2012. Investigation of Desertification Intensity in Geomorphological Landscapes Using GIS in Khuzestan Province, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, Fourteenth Year, No. 32: 141-159) In Persian).
13. Lahlaoi, H., H. Rhinane, A. Hilali, S. Lahssini and S. Moukrim. 2017. Desertification assessment using MEDALUS model in watershed Oued El Maleh, Morocco. Geosciences, 7(50): 1-16. [DOI:10.3390/geosciences7030050]
14. Lavado, C.J.F., S. Schnabel, A.G. Mezo Gutierrez and F.M. Pulido. 2009. Mapping Sensitivity to land degradation Extremadura. SW spain, Land Degrad Develop, 20: 129-144. [DOI:10.1002/ldr.884]
15. Kadovich, R., A. Mansour, Y. Bohajar, V. Perovich, S. Belanovich Simik, M. Todosijevich, S. Tosich, M. Andelic and U. Dovezenski. 2016. Land sensitivity analysis of degradation using MEDALUS model, case study: Deliblato Sands, Serbia. Archives of Environmental Protection, 42(4): 114-124. [DOI:10.1515/aep-2016-0045]
16. Kardawani, P. and A. Palash. 2009. Comparison of the role of Hamoon Lake during waterlogging and drought in the economic and social situation of Sistan. Geography, 9(8): 123-144 (In Persian)
17. Kazeminia, A.R., K. Rangzan and M. Mahmoud Abadi. 2017. Assessment of Desertification using the MEDALUS model (Case study: the lands of west Ahvaz). Journal of RS & GIS for Natural Resources, 8(2): 111-126 (In Persian)
18. Kundu, A. and D. Dutta, 2010. Monitoring desertification risk through climate change and Human interference using remote sensing and GIS techniques. Int. J. of Geometrics and Geosciences, 2(1): 21-33.
19. Mahmoodabadi, M., K. Omidvar, GH. Mozafari and A. Mazidi, 2016. Assessment of Teleconnection Patterns Affecting Rainfall Extreme Indices (Case Study: Sistan-Baluchestan Province). Journal of Watershed Management Research, 9 (17) : 280-294 (In Persian). [DOI:10.29252/jwmr.9.17.280]
20. Rashki, A. 2013. Investigating the Variability of the Source of Sistan Dust Storms Due to the Drying of Hamoon Lakes, First International Dust Conference, Ahvaz )In Persian).
21. Rakhshani, A. and Z. Rakhshani. 2018.The effects of the environmental crisis of Hamoon Wetland on the social situation of the people of Sistan and the presentation of managerial and executive solutions. 9th National Conference on Sustainable Agriculture and Natural Resources: 135-143 (In Persian).
22. Rezayepour, A.B., H. Bahrami, J. Rafysharifabad and H. Khosravi. 2013.Evaluation of desertification using Madalus model (Case study of Baghdar, Yazd), Quarterly Journal of Geographical Studies of Arid Areas, Fifth Year. 19: 42-54 (In Persian).
23. Salvati, L. and S. Bajocco. 2011. Land sensitivity to desertification across Italy: past, present, and future. Applied Geography, 31(1): 223-231. [DOI:10.1016/j.apgeog.2010.04.006]
24. Sargazi, H. and M. Onogh. 2017. Study and ranking of desertification criteria in Sistan plain. Journal of Gorgan Water and Soil Research:160-173 (In Persian).
25. Shahbazi, K., M. Khosrowshahi, M. Heshmati and M. Ghietury. 2020. Effects of Geological and Topographical Factors on Determining Gully Erosion Thresholds. jwmr. 11(21): 259-268 (In Persian).
26. Shariyary, A., M. Hoseini, M. Ekhtesasi and A. Fakhire. 2009. Assessment of land degradation in Sistan region with emphasis Ton wind erosion.,Journal of Geography and Development, 20: 21-36 (In Persian).
27. Soleimani Sardo, M. and M. Zarei. 2019. Drought Monitoring Using MODIS Data and Its Comparison with SPI Meteorological Index in Short Periods (Case Study: Jaz_Murian basin). jwmr. 10(20) :250-261 (In Persian). [DOI:10.29252/jwmr.10.20.250]
28. Taghipour-Javi, S., A. Fazeli and B. Kazemi. 2016. A case study of desertification hazard mapping using the MEDALUS (ESAs) methodology in south-west Iran. Journal of Natural Resources and Development, 6(1): 8-24 (In Persian). [DOI:10.5027/jnrd.v6i0.01]
29. Yang, X., K. Zhang, B. Jia and L. Ci. 2005. Desertification assessment in China: An Overview. J. Arid Environ. Issue 63: 517-531. [DOI:10.1016/j.jaridenv.2005.03.032]
30. Yaghmaeian Mahabadi, N., H. Asadi and S. Rezaei. 2017. Mapping and assessment of land degradation risk using MEDALUS model in Siyahpoush Catchment, Ardabil Province. Journal of Water and Soil Conservation, 24(1): 173-187 (In Persian).
31. Zehtabian,Gh., A. Khosravi and H. Azarnivand. 2015. Evaluation of desertification intensity in Kashan region from the perspective of soil criteria. Sixth National Conference on Watershed Management Science and Engineering, Tarbiat Modares University, 285-293 (In Persian).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
