بهار و تابستان 1402
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
چکیده: (27 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: تغییرات کاربریاراضی یکی از عوامل مهم در تغییر وضعیت هیدرولوژیک آبخیز و فرسایش خاک بوده و نوع کاربریاراضی از عوامل مهم و تعیین کننده در تولید رواناب سطحی است. با آگاهی از روند تغییرات کاربریاراضی، می¬توان اثرات آن را در هیدرولوژی مناطق تحت تاثیر، مدیریت کرده و اکوسیستمهای طبیعی را به سمت تعادل هدایت نمود. پژوهش پیش رو با هدف آشکارسازی تغییرات کاربریاراضی با استفاده از دادههای ماهوارهای و تحلیل نقش آن در تغییر وضعیت هیدرولوژی انجام گرفت.
مواد و روشها: منطقه مورد مطالعه، بخش بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود واقع در جنوب شهر قائمشهر است. در این تحقیق برای تهیه نقشههای کاربریاراضی از نرمافزار Idrisi Selva، و تکنیکهای تلفیقی پیکسل پایه و شئگرا، طبقهبندی نظارتنشده و نظارتشده تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست5 مربوط به سال 1377 و 1388و تصاویر سنجندهOLI ماهواره لندست8 مربوط به سال 1394 و 1398 استفاده گردید. پس از تهیه نقشه¬های کاربری¬اراضی برای هر مقطع زمانی، مقادیر CN برای هر کاربری براساس دستورالعمل استاندارد روش SCS تعیین شده و CN متوسط وزنی برای کل منطقه مورد مطالعه برآورد گردید. در نهایت پتانسیل تولید و ارتفاع رواناب حاصل از بارندگی محاسبه می¬شود.
یافته ها: تغییرات کاربریاراضی منطقه مورد مطالعه در بازه زمانی 22 ساله نشان داد که 281 درصد، معادل 657 هکتار به مساحت باغ¬های مرکبات اضافه شده است. در حدود 5 درصد از سطح جنگل پهن¬برگ کاسته شده و سطح مناطق مسکونی 57 درصد رشد داشته است. با توجه به تغییرات کاربریاراضی طی این دوره 22 ساله، مقدار متوسط وزنی CN از 01/63 به 73/62 کاهش یافته است. همچنین برآورد میزان رواناب برای بارندگی معادل 8/59 میلیمتر ( متوسط حداکثر بارش24 ساعته طی دوره 22 ساله) نشان داد که ارتفاع رواناب از 83/4 میلیمتر در شرایط سال 1377 به 73/4 میلیمتر در شرایط سال 1398، کاهش یافته است
نتیجه گیری: با توجه به تغییرات کاربری¬اراضی و اثر آن در تولید رواناب حوضه، بهنظر میرسد در مجموع طی دوره 22 ساله، این اثرات تعدیل شده و تغییرات کاربری در جهت کاهش تولید رواناب نقش آفرینی نموده است. از اینرو انتظار می رود با ادامه این روند تغییرات کاربریاراضی، تولید رواناب در بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود کاهش یابد.
.
مواد و روشها: منطقه مورد مطالعه، بخش بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود واقع در جنوب شهر قائمشهر است. در این تحقیق برای تهیه نقشههای کاربریاراضی از نرمافزار Idrisi Selva، و تکنیکهای تلفیقی پیکسل پایه و شئگرا، طبقهبندی نظارتنشده و نظارتشده تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست5 مربوط به سال 1377 و 1388و تصاویر سنجندهOLI ماهواره لندست8 مربوط به سال 1394 و 1398 استفاده گردید. پس از تهیه نقشه¬های کاربری¬اراضی برای هر مقطع زمانی، مقادیر CN برای هر کاربری براساس دستورالعمل استاندارد روش SCS تعیین شده و CN متوسط وزنی برای کل منطقه مورد مطالعه برآورد گردید. در نهایت پتانسیل تولید و ارتفاع رواناب حاصل از بارندگی محاسبه می¬شود.
یافته ها: تغییرات کاربریاراضی منطقه مورد مطالعه در بازه زمانی 22 ساله نشان داد که 281 درصد، معادل 657 هکتار به مساحت باغ¬های مرکبات اضافه شده است. در حدود 5 درصد از سطح جنگل پهن¬برگ کاسته شده و سطح مناطق مسکونی 57 درصد رشد داشته است. با توجه به تغییرات کاربریاراضی طی این دوره 22 ساله، مقدار متوسط وزنی CN از 01/63 به 73/62 کاهش یافته است. همچنین برآورد میزان رواناب برای بارندگی معادل 8/59 میلیمتر ( متوسط حداکثر بارش24 ساعته طی دوره 22 ساله) نشان داد که ارتفاع رواناب از 83/4 میلیمتر در شرایط سال 1377 به 73/4 میلیمتر در شرایط سال 1398، کاهش یافته است
نتیجه گیری: با توجه به تغییرات کاربری¬اراضی و اثر آن در تولید رواناب حوضه، بهنظر میرسد در مجموع طی دوره 22 ساله، این اثرات تعدیل شده و تغییرات کاربری در جهت کاهش تولید رواناب نقش آفرینی نموده است. از اینرو انتظار می رود با ادامه این روند تغییرات کاربریاراضی، تولید رواناب در بالادست آبخیز رودخانه سیاهرود کاهش یابد.
.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تغيير کاربری اراضی
دریافت: 1399/12/25 | ویرایش نهایی: 1401/12/24 | پذیرش: 1401/9/29
دریافت: 1399/12/25 | ویرایش نهایی: 1401/12/24 | پذیرش: 1401/9/29
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
