بهار و تابستان 1402
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده: (28 مشاهده)
مقدمه و هدف: خاک نقش مهمی در توسعه پایدار دارد. بنابراین حفاظت و کنترل فرسایش خاک، کمک زیادی به رفاه، امنیت و پایداری جامعه میکند. به منظور حل مشکلات روز افزون کشور در زمینه تخریب منابع طبیعی و فرسایش خاک، آگاهی کشاورزان از فرسایش خاک و شناخت نگرش کشاورزان نسبت به پدیده فرسایش خاک امری ضروری است. چرا که نگرش نوعی تمایل ذهنی و عامل اصلی تغییر در رفتار است به طوریکه تغییر نگرش موجب تغییر رفتار انسان میشود. بنابراین بررسی نگرش افراد در زمینههای مختلف از آن جهت مورد توجه است که به مدیران و مجریان کمک میکند تا از شیوههای تفکر افراد درباره موضوعات مشخص، مطلع شده و در صورت نیاز برنامههایی را برای تغییر نگرش افراد طراحی کنند. به همین منظور هدف اصلی این پژوهش درک نگرش کشاورزان حوزه آبخیز چهلچای استان گلستان نسبت به فرسایش خاک است. همچنین روشهای آموزشی مناسب، میزان اثرگذاری برخی از عوامل انسانی در بروز فرسایش خاک و دلایل اجرایی نشدن اقدامات حفاظتی در سطح مزارع کشاورزی از دیدگاه کشاورزان نظرسنجی شده و معرفی میگردد.
مواد و روش: در این پژوهش به منظور درک نگرش کشاورزان نسبت به فرسایش خاک، مدل مفهومی با هفت مؤلفه آشنایی و درک مفهوم فرسایش خاک، تأثیر عوامل طبیعی بر فرسایش خاک، تأثیر عوامل انسانی بر فرسایش خاک، مسئولیت ایجاد فرسایش خاک، پیامدهای فرسایش خاک، نحوه رفتار با فرسایش خاک و کنترل و پیشگیری فرسایش خاک طراحی شد و به تبعییت از این مدل، 45 گویه به صورتی طراحی شدند که تمامی بخشهای این مدل را پوشش دهند. در ادامه تعداد 200 پرسشنامه در 4 روستای حوزه آبخیز چهل چای تکمیل و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری پرسشنامهها با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شد.
یافتهها: در این تحقیق ضریب آلفای کرونباخ 804/0 تخمین زده شد. نتایج این تحقیق نشان داد حدود 31 درصد کشاورزان در زمینه فرسایش خاک آگاهی بیشتر از حد متوسط، 22 درصد آگاهی متوسط و 37 درصد آگاهی کمتر از حد متوسط دارند. همچنین نتایج ارزیابی امتیازات هفت مؤلفه مدل مفهومی نگرش کشاورزان در خصوص فرسایش خاک نشان داد کشاورزان در رابطه با سه مؤلفه آشنایی کلی با مفهوم فرسایش، عواقب و پیامدهای فرسایش و نحوه رفتار با فرسایش خاک بترتیب با میانگین امتیاز 4/2، 3/2و 2/2 کمترین میزان آگاهی را داشتند.
نتیجهگیری: باتوجه به آمار ارائه شده از آگاهی کشاورزان منطقه، به طورکلی غالب کشاورزان (حدود 68 درصد) دارای اطلاعات متوسط و پایینتر نسبت به پدیده فرسایش خاک اند از اینرو میتوان نتیجه گرفت که آگاهی کم و نگرش نامناسب کشاورزان در مورد فرسایش خاک موجب میشود تا در این خصوص توجه کافی صورت نگیرد و لذا بمنظور بهبود فرسایش خاک منطقه هیچ گونه عملیات جدی صورت نگیرد. بنابراین باتوجه به معنیدار شدن رابطه سطح تحصیلات و میزان دریافت آموزش و ترویج در خصوص فرسایش خاک پیشنهاد میشود تا با ارتقای ارائه خدمات آموزشی و ترویجی، زمینه بهبود نگرش کشاورزان منطقه فراهم شود. علاوه بر این با افزایش آگاهی کشاورزان، گامی موثر در جهت بهبود نرخ فرسایش خاک آبخیزهای بالادست برداشته خواهد شد.
مواد و روش: در این پژوهش به منظور درک نگرش کشاورزان نسبت به فرسایش خاک، مدل مفهومی با هفت مؤلفه آشنایی و درک مفهوم فرسایش خاک، تأثیر عوامل طبیعی بر فرسایش خاک، تأثیر عوامل انسانی بر فرسایش خاک، مسئولیت ایجاد فرسایش خاک، پیامدهای فرسایش خاک، نحوه رفتار با فرسایش خاک و کنترل و پیشگیری فرسایش خاک طراحی شد و به تبعییت از این مدل، 45 گویه به صورتی طراحی شدند که تمامی بخشهای این مدل را پوشش دهند. در ادامه تعداد 200 پرسشنامه در 4 روستای حوزه آبخیز چهل چای تکمیل و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری پرسشنامهها با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شد.
یافتهها: در این تحقیق ضریب آلفای کرونباخ 804/0 تخمین زده شد. نتایج این تحقیق نشان داد حدود 31 درصد کشاورزان در زمینه فرسایش خاک آگاهی بیشتر از حد متوسط، 22 درصد آگاهی متوسط و 37 درصد آگاهی کمتر از حد متوسط دارند. همچنین نتایج ارزیابی امتیازات هفت مؤلفه مدل مفهومی نگرش کشاورزان در خصوص فرسایش خاک نشان داد کشاورزان در رابطه با سه مؤلفه آشنایی کلی با مفهوم فرسایش، عواقب و پیامدهای فرسایش و نحوه رفتار با فرسایش خاک بترتیب با میانگین امتیاز 4/2، 3/2و 2/2 کمترین میزان آگاهی را داشتند.
نتیجهگیری: باتوجه به آمار ارائه شده از آگاهی کشاورزان منطقه، به طورکلی غالب کشاورزان (حدود 68 درصد) دارای اطلاعات متوسط و پایینتر نسبت به پدیده فرسایش خاک اند از اینرو میتوان نتیجه گرفت که آگاهی کم و نگرش نامناسب کشاورزان در مورد فرسایش خاک موجب میشود تا در این خصوص توجه کافی صورت نگیرد و لذا بمنظور بهبود فرسایش خاک منطقه هیچ گونه عملیات جدی صورت نگیرد. بنابراین باتوجه به معنیدار شدن رابطه سطح تحصیلات و میزان دریافت آموزش و ترویج در خصوص فرسایش خاک پیشنهاد میشود تا با ارتقای ارائه خدمات آموزشی و ترویجی، زمینه بهبود نگرش کشاورزان منطقه فراهم شود. علاوه بر این با افزایش آگاهی کشاورزان، گامی موثر در جهت بهبود نرخ فرسایش خاک آبخیزهای بالادست برداشته خواهد شد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
فرسايش خاک و توليد رسوب
دریافت: 1401/1/21 | ویرایش نهایی: 1401/12/24 | پذیرش: 1401/5/31
دریافت: 1401/1/21 | ویرایش نهایی: 1401/12/24 | پذیرش: 1401/5/31
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
