دوره 7، شماره 14 - ( پاییز و زمستان 1395 )                   جلد 7 شماره 14 صفحات 20-28 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.29252/jwmr.7.14.28
‎ 20.1001.1.22516174.1395.7.14.3.5

XML English Abstract Print

بررسی پتانسیل سیل خیزی حوزه های آبخیز و تعیین مناطق مولد سیل (مطالعه موردی: حوزه آبخیز نکا)
آرمان شعبانی بازنشین، علیرضا عمادی، رامین فضل اولی
چکیده:   (5149 مشاهده)

     سیل از جمله خطر­های طبیعی است که فراوانی وقوع آن در سال­های اخیر روند افزایشی داشته و خسارت­های ناشی از آن همه ساله بخشی از کشور را تحت تأثیر قرار داده است. اولویت­بندی زیر­حوزه­ها از نظر پتانسیل سیل­خیزی تأثیر مهمی در مدیریت حوزه آبخیز دارد. هدف از اولویت­بندی سیل­خیزی در زیرحوزه­ها، ارائه الگویی برای کنترل و کاهش خطرات سیل و ارزیابی نقش هریک از زیرحوزه­ها در دبی اوج هیدروگراف سیلاب خروجی از حوزه می­باشد. در این تحقیق، حوزه نکا به دلیل وقوع سیل­های متعدد، به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب و با تلفیق GIS و مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS، بر اساس روش SCS سهم هرکدام از زیرحوزه­ها در سیل خروجی از کل حوزه تعیین شد. به این منظور ابتدا هایتوگراف بارش طرح بازای دوره بازگشت­های مختلف محاسبه و بعد از واسنجی مدل HEC-HMS و تخمین مقدار بهینه پارامتر­ها، هیدروگراف سیل خروجی از هریک از زیرحوزه­های حوزه نکا و هم چنین هیدروگراف سیل خروجی از کل حوزه بازای دوره بازگشت­های مختلف توسط HEC-HMS شبیه­سازی شد. برای اولویت­بندی زیرحوزه­ها، پس از حذف انفرادی زیرحوزه­ها در محیط HEC-HMS، از دو شاخص سهم مشارکت هر زیرحوزه در سیل خروجی از حوزه و سهم مشارکت هر زیرحوزه در سیل خروجی از حوزه بازای واحد سطح استفاده شد. به این منظور از سیل با دوره بازگشت 100 ساله استفاده شد. نتایج نشان داد که سهم زیر­حوزه­ها در پتانسیل سیل­خیزی کل حوزه تنها تحت تأثیر مساحت آن­ها نیست و عواملی چون موقعیت مکانی زیر­حوزه­ها و روند­یابی سیل در رودخانه اصلی نیز در رژیم سیلابی حوزه تأثیر قابل توجهی دارند. هم­چنین شاخص تعیین شدت سیل­خیزی بازای واحد سطح زیرحوزه­ها، در اولویت­بندی عملیات کنترل سیل بازای هزینه و امکانات می­تواند از شاخص دیگر کارایی بیش­تری داشته باشد. در نهایت مشاهده شد، زیرحوزه­هایی که در قسمت­های میانی حوزه واقع شده­اند، بیش­ترین تأثیر را در سیل­خیزی حوزه دارند.

واژه‌های کلیدی: سیل، GIS، مدل HEC-HMS، حوزه نکا، روندیابی، اولویت بندی
متن کامل [PDF 918 kb]   (3712 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/11/4 | ویرایش نهایی: 1395/12/15 | پذیرش: 1395/11/4 | انتشار: 1395/11/4
فهرست منابع
1. Alizadeh, A. 2009. Principles of Applied Hydrology. 27th Ed., Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, IRAN, 870 pp (In Persian).
2. Djrodjetive, B. and S. Bruck. 1989. System Approach to the Selection of Priority Areas of Erosion Control with Emphasis on the Implication of the Water Resources Subsystem. River Sedimentation Conference, Beijing, CHINA, 1547-1554 pp.
3. Jamshidi, R. 2006. Study the Effect of Construction Flood Control Structures on Reducing Flood Peak Flow in Urban Watersheds. M.Sc. Thesis, Mazandaran University, Sari, IRAN, 79 pp (In Persian).
4. Kar andish, F., K. Ebrahimi, A. Shahnazari and J. Porhemat. 2010. Study the Ability of HEC-GeoHMS Software to Estimate Physiogerphics Characteristics in Basin. First Confrernce of Water Resources Management in Coastal Lands, Sari, IRAN, 9 pp (In Persian).
5. Kholghi, M. 2001. Optimal Management of Watersheds in Execution of Detention Dams. The First Conference of Watershed and Water Extraction Management in Watersheds, Boushehr, IRAN, 76-81 pp (In Persian).
6. Knebl, M.R., Z.L. Yang, K. Hutchison and D.R. Maidment. 2005. Regional Scale Flood Modeling Using NEXRAD Rainfall, GIS and HEC-HMS/RAS (Case Study: the San Antonio River Basin Summer 2002 storm event). Environmental Management, 11: 325-336. [DOI:10.1016/j.jenvman.2004.11.024]
7. Miri, R. 2010. Hydraulic and hydrologic Location to Construct Dam Using Computer Models (Case Study: Chahardange River, Mazandaran Province). M.Sc. Thesis, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, IRAN, 120 pp (In Persian).
8. Mosavi Nadooshani, S.S. and A. Danandeh Mehr. 2004. Hydrologic Modeling System of HEC-HMS. 2nd Ed., Dibagaran, Tehran, IRAN, 295 pp (In Persian).
9. Rezvani, H. 1998. Study the Effective Factors in Flood Production and Evaluation Control Factors. Forest and Rangeland, 23: 25-36 (In Persian).
10. Roghani, M., M. Mahdavi and A. Ghafouri. 2003. Introduction a Method of Locating Effective Area on Flood Peak Flow for Planning Flood Containment and Reduce its Damages in Basins. Research and construction, 6: 48-57 (In Persian).
11. Roushan, H., G. Vahabzadeh, K. Solaimani and Farhadi. R. 2013.Simulation of River Hydraulics Behavior Using HEC-RAS Model in GIS Environment (Case Study: Beshar River, Kohgiloyeh & Boyerahmad Province). Journal of Watershed Management, Sari Agricultural Sciences & Natural Resources University, Sari, IRAN, 7: 70-84 (In Persian).
12. Saghafian, B. and H. Farazjoo. 2007. Determination the Productive Areas of the Flood and Prioritization the Flooding Hydrologic Units of Golestan Dam's Basin. Watershed Sciences and Engineering, 1: 187-188 (In Persian).
13. Sharifi, F., B. Saghafian and A. Telvari. 2002. The Great 2001 Flood in Golestan Province. Iran: Causes and Consequences. International Conference on Flood Estimation, Berne, SWITZERLAND, 263-271 pp.
14. Shokri, S., A. A. Behnia, F. Radmanesh and A. M. Akhondi. 2012. Watershed Flood Hydrograph Estimation Using HEC-HMS and Geographic Information System (Case Study: Idanak Watershed). Journal of Watershed Management, Sari Agricultural Sciences & Natural Resources University, Sari, IRAN, 5:63-80 (In Persian).
15. USACE. 2000. HEC-HMS Technical Manual. Hydrology Engineering Center, 187 pp.
16. Wanielista, M.P. 1990. Hydrology and Water Quantity Control. John Weily & Sons, Inc, 565 pp.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.