دوره 12، شماره 24 - ( پاییز و زمستان 1400 1400 )
جلد 12 شماره 24 صفحات 261-249 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Erfani Pour Ghasemi V, Dastorani M T, Hajibigloo M, rahimi-aghcheshmeh F. Investigating and Prioritizing of the Factors Affecting on Morphological Changes in a part of the Kashfarood Channel. jwmr. 2021; 12 (24) :249-261
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1049-fa.html
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1049-fa.html
عرفانی پورقاسمی وجیهه، دستورانی محمدتقی، حاجی بیگلو محبوبه، رحیمی آغ چشمه فرشته. بررسی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تغییرات مرفولوژیک بخشی از آبراه حوضه کشف رود. پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز. 1400; 12 (24) :261-249
دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده: (760 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: سیستم های رودخانه ای در طول زمان دچار تغییر و تحولات جدی می شوند. این تغییرات بسته به شرایط حاکم بر رودخانه از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است. پیش بینی روند تغییرات رودخانه و ارائه طرح های مهندسی منوط به شناخت رفتار رودخانه و بررسی تغییرات در گذشته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر (هیدرولیکی، خصوصیات خاک کناره‌ها، پوشش گیاهی، الگوی رودخانه ای) در ناپایداری و فرسایش کناری رودخانه کشف رود در استان خراسان رضوی انجام گرفته است.
مواد و روش ها: جهت بررسی بهتر تأثیر عوامل مختلف، مسیر رودخانه به 14 مقطع مطالعاتی تقسیم گردید و پارامترهای هندسی موردنیاز اندازه گیری شد. مدل هیدرولیکی HEC-RAS از طریق الحاقیه HEC-Geo RAS جهت بررسی خصوصیات جریان در مقاطع مختلف رودخانه کشفرود مورد استفاده قرار گرفت. سپس تجزیه‌وتحلیل نتایج خروجی از مدل، برای دبی با دوره بازگشت های مختلف انجام پذیرفت. همچنین نمونه های خاک از کناره رودخانه برداشت‌شده و جهت دانه بندی و دیگر مطالعات به آزمایشگاه منتقل شد. دیگر عوامل همچون نوع و تراکم پوشش گیاهی، خصوصیات هندسی کانال رودخانه، میزان فرسایش و نیز تأثیر عوامل انسانی بر تغییرات رودخانه در هنگام بازدید بررسی شد.
یافته ها: نتایج تحلیل های مورفولوژی رودخانه نشان داد که ضریب سینوسیتی (MC) برای اغلب پیچانرودهای مورد بررسی در این تحقیق، کوچک‌تر از 1/99 می‌باشد که بر اساس رابطه ولمن و شیوم برخی از بازه‌ها در گروه رودخانه‌های مستقیم و برخی دیگر در گروه رودخانه های با پیچ و قوسهای ملایم قرار گرفت. خصوصیات هیدرولیکی جریان مانند سرعت جریان، عدد فرود و غیره هرچند از بازه‌ای به باز دیگر تغییر کرده ولی در تحقیق حاضر تأثیر چندانی در فرسایش نداشته اند. همچنین در بین خصوصیات خاک، وضعیت شوری خاک ارتباط بیشتری با فرسایش کنارهای داشته و بقیه پارامترهای خاک تأثیر چندانی در فرسایش کناری ندارند. وضعیت پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه نقش مهم‌تری را در فرآیند پایداری کناره ها ایفا نموده است. البته الگوی رودخانه نیز در فرسایش تأثیر داشته، بطوریکه در قسمت مقعر قوس های رودخانه، فرسایش به میزان قابل‌ملاحظه‌ای به چشم میخورد.
نتیجه گیری: از میان عوامل متعدد مورد بررسی در زمینه خصوصیات هیدرولیکی، مرفولوژیکی، خاک و پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه کشف رود در تحقیق حاضر شوری خاک، تراکم پوشش گیاهی و وضعیت مئاندری بازه ها در فرسایش کناره ای موثر بوده اند.
مواد و روش ها: جهت بررسی بهتر تأثیر عوامل مختلف، مسیر رودخانه به 14 مقطع مطالعاتی تقسیم گردید و پارامترهای هندسی موردنیاز اندازه گیری شد. مدل هیدرولیکی HEC-RAS از طریق الحاقیه HEC-Geo RAS جهت بررسی خصوصیات جریان در مقاطع مختلف رودخانه کشفرود مورد استفاده قرار گرفت. سپس تجزیه‌وتحلیل نتایج خروجی از مدل، برای دبی با دوره بازگشت های مختلف انجام پذیرفت. همچنین نمونه های خاک از کناره رودخانه برداشت‌شده و جهت دانه بندی و دیگر مطالعات به آزمایشگاه منتقل شد. دیگر عوامل همچون نوع و تراکم پوشش گیاهی، خصوصیات هندسی کانال رودخانه، میزان فرسایش و نیز تأثیر عوامل انسانی بر تغییرات رودخانه در هنگام بازدید بررسی شد.
یافته ها: نتایج تحلیل های مورفولوژی رودخانه نشان داد که ضریب سینوسیتی (MC) برای اغلب پیچانرودهای مورد بررسی در این تحقیق، کوچک‌تر از 1/99 می‌باشد که بر اساس رابطه ولمن و شیوم برخی از بازه‌ها در گروه رودخانه‌های مستقیم و برخی دیگر در گروه رودخانه های با پیچ و قوسهای ملایم قرار گرفت. خصوصیات هیدرولیکی جریان مانند سرعت جریان، عدد فرود و غیره هرچند از بازه‌ای به باز دیگر تغییر کرده ولی در تحقیق حاضر تأثیر چندانی در فرسایش نداشته اند. همچنین در بین خصوصیات خاک، وضعیت شوری خاک ارتباط بیشتری با فرسایش کنارهای داشته و بقیه پارامترهای خاک تأثیر چندانی در فرسایش کناری ندارند. وضعیت پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه نقش مهم‌تری را در فرآیند پایداری کناره ها ایفا نموده است. البته الگوی رودخانه نیز در فرسایش تأثیر داشته، بطوریکه در قسمت مقعر قوس های رودخانه، فرسایش به میزان قابل‌ملاحظه‌ای به چشم میخورد.
نتیجه گیری: از میان عوامل متعدد مورد بررسی در زمینه خصوصیات هیدرولیکی، مرفولوژیکی، خاک و پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه کشف رود در تحقیق حاضر شوری خاک، تراکم پوشش گیاهی و وضعیت مئاندری بازه ها در فرسایش کناره ای موثر بوده اند.
واژه‌های کلیدی: رودخانه کشف رود، ضریب سینوسیتی، فرسایش کناره رودخانه، مدل HEC-RAS، مورفولوژی رودخانه
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
فرسايش خاک و توليد رسوب
دریافت: 1398/7/27 | ویرایش نهایی: 1400/12/4 | پذیرش: 1400/4/23 | انتشار: 1400/6/10
دریافت: 1398/7/27 | ویرایش نهایی: 1400/12/4 | پذیرش: 1400/4/23 | انتشار: 1400/6/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
