دوره 12، شماره 24 - ( پاییز و زمستان 1400 1400 )
جلد 12 شماره 24 صفحات 261-249 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Erfani Pour Ghasemi V, Dastorani M T, Hajibigloo M, rahimi-aghcheshmeh F. (2021). Investigating and Prioritizing of the Factors Affecting on Morphological Changes in a part of the Kashfarood Channel. J Watershed Manage Res. 12(24), 249-261. doi:10.52547/jwmr.12.24.249
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1049-fa.html
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1049-fa.html
عرفانی پورقاسمی وجیهه، دستورانی محمدتقی، حاجی بیگلو محبوبه، رحیمی آغ چشمه فرشته. بررسی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تغییرات مرفولوژیک بخشی از آبراه حوضه کشف رود پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز 1400; 12 (24) :261-249 10.52547/jwmr.12.24.249
1- دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
2- دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2- دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چکیده: (4029 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: سیستم های رودخانه ای در طول زمان دچار تغییر و تحولات جدی می شوند. این تغییرات بسته به شرایط حاکم بر رودخانه از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است. پیش بینی روند تغییرات رودخانه و ارائه طرح های مهندسی منوط به شناخت رفتار رودخانه و بررسی تغییرات در گذشته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر (هیدرولیکی، خصوصیات خاک کناره‌ها، پوشش گیاهی، الگوی رودخانه ای) در ناپایداری و فرسایش کناری رودخانه کشف رود در استان خراسان رضوی انجام گرفته است.
مواد و روش ها: جهت بررسی بهتر تأثیر عوامل مختلف، مسیر رودخانه به 14 مقطع مطالعاتی تقسیم گردید و پارامترهای هندسی موردنیاز اندازه گیری شد. مدل هیدرولیکی HEC-RAS از طریق الحاقیه HEC-Geo RAS جهت بررسی خصوصیات جریان در مقاطع مختلف رودخانه کشفرود مورد استفاده قرار گرفت. سپس تجزیه‌وتحلیل نتایج خروجی از مدل، برای دبی با دوره بازگشت های مختلف انجام پذیرفت. همچنین نمونه های خاک از کناره رودخانه برداشت‌شده و جهت دانه بندی و دیگر مطالعات به آزمایشگاه منتقل شد. دیگر عوامل همچون نوع و تراکم پوشش گیاهی، خصوصیات هندسی کانال رودخانه، میزان فرسایش و نیز تأثیر عوامل انسانی بر تغییرات رودخانه در هنگام بازدید بررسی شد.
یافته ها: نتایج تحلیل های مورفولوژی رودخانه نشان داد که ضریب سینوسیتی (MC) برای اغلب پیچانرودهای مورد بررسی در این تحقیق، کوچک‌تر از 1/99 می‌باشد که بر اساس رابطه ولمن و شیوم برخی از بازه‌ها در گروه رودخانه‌های مستقیم و برخی دیگر در گروه رودخانه های با پیچ و قوسهای ملایم قرار گرفت. خصوصیات هیدرولیکی جریان مانند سرعت جریان، عدد فرود و غیره هرچند از بازه‌ای به باز دیگر تغییر کرده ولی در تحقیق حاضر تأثیر چندانی در فرسایش نداشته اند. همچنین در بین خصوصیات خاک، وضعیت شوری خاک ارتباط بیشتری با فرسایش کنارهای داشته و بقیه پارامترهای خاک تأثیر چندانی در فرسایش کناری ندارند. وضعیت پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه نقش مهم‌تری را در فرآیند پایداری کناره ها ایفا نموده است. البته الگوی رودخانه نیز در فرسایش تأثیر داشته، بطوریکه در قسمت مقعر قوس های رودخانه، فرسایش به میزان قابل‌ملاحظه‌ای به چشم میخورد.
نتیجه گیری: از میان عوامل متعدد مورد بررسی در زمینه خصوصیات هیدرولیکی، مرفولوژیکی، خاک و پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه کشف رود در تحقیق حاضر شوری خاک، تراکم پوشش گیاهی و وضعیت مئاندری بازه ها در فرسایش کناره ای موثر بوده اند.
مواد و روش ها: جهت بررسی بهتر تأثیر عوامل مختلف، مسیر رودخانه به 14 مقطع مطالعاتی تقسیم گردید و پارامترهای هندسی موردنیاز اندازه گیری شد. مدل هیدرولیکی HEC-RAS از طریق الحاقیه HEC-Geo RAS جهت بررسی خصوصیات جریان در مقاطع مختلف رودخانه کشفرود مورد استفاده قرار گرفت. سپس تجزیه‌وتحلیل نتایج خروجی از مدل، برای دبی با دوره بازگشت های مختلف انجام پذیرفت. همچنین نمونه های خاک از کناره رودخانه برداشت‌شده و جهت دانه بندی و دیگر مطالعات به آزمایشگاه منتقل شد. دیگر عوامل همچون نوع و تراکم پوشش گیاهی، خصوصیات هندسی کانال رودخانه، میزان فرسایش و نیز تأثیر عوامل انسانی بر تغییرات رودخانه در هنگام بازدید بررسی شد.
یافته ها: نتایج تحلیل های مورفولوژی رودخانه نشان داد که ضریب سینوسیتی (MC) برای اغلب پیچانرودهای مورد بررسی در این تحقیق، کوچک‌تر از 1/99 می‌باشد که بر اساس رابطه ولمن و شیوم برخی از بازه‌ها در گروه رودخانه‌های مستقیم و برخی دیگر در گروه رودخانه های با پیچ و قوسهای ملایم قرار گرفت. خصوصیات هیدرولیکی جریان مانند سرعت جریان، عدد فرود و غیره هرچند از بازه‌ای به باز دیگر تغییر کرده ولی در تحقیق حاضر تأثیر چندانی در فرسایش نداشته اند. همچنین در بین خصوصیات خاک، وضعیت شوری خاک ارتباط بیشتری با فرسایش کنارهای داشته و بقیه پارامترهای خاک تأثیر چندانی در فرسایش کناری ندارند. وضعیت پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه نقش مهم‌تری را در فرآیند پایداری کناره ها ایفا نموده است. البته الگوی رودخانه نیز در فرسایش تأثیر داشته، بطوریکه در قسمت مقعر قوس های رودخانه، فرسایش به میزان قابل‌ملاحظه‌ای به چشم میخورد.
نتیجه گیری: از میان عوامل متعدد مورد بررسی در زمینه خصوصیات هیدرولیکی، مرفولوژیکی، خاک و پوشش گیاهی کف و کناره های رودخانه کشف رود در تحقیق حاضر شوری خاک، تراکم پوشش گیاهی و وضعیت مئاندری بازه ها در فرسایش کناره ای موثر بوده اند.
واژه‌های کلیدی: رودخانه کشف رود، ضریب سینوسیتی، فرسایش کناره رودخانه، مدل HEC-RAS، مورفولوژی رودخانه
فهرست منابع
1. Ahmadi, L. 2004. Evaluation of erosion and sedimentation in dry river of Shiraz using nonstationary method, M.Sc., Faculty of Agriculture, Shiraz University.
2. Bagnold, R.A. 1966. An Approach to the Sediment Transport Problem from General Physics. U. S. Geological Survey Professional Paper 422-I, Washington, DC. [DOI:10.3133/pp422I]
3. Barzkar,M., M. Yamani Najafabadi and M. Maghsoudi. 2020. The effect of hydrogeomorphological characteristics of Zab River on the stability of waterway (from Piranshahr city to Mirabad city).
4. Chu, Z.X., G. Sun, S.K. Zhai and K.H. Xu. 2006. Changing pattern of accretion/erosion of the modern Yellow river (Huanghe) sub aerial delta china: based on remote sensing images. Marian Geology, 227: 13-30. [DOI:10.1016/j.margeo.2005.11.013]
5. Duiker, S., W. Flanagan and R. Lal. 2001. Erodibility and infiltration characteristics of five major soils of southwest Spain. Catena, 45: 103-121. [DOI:10.1016/S0341-8162(01)00145-X]
6. Erfani Pourghasemi, V., M. Dastarani and M. Haji Biglou. 2020. Investigation of the effect of flow characteristics on river bank erosion (Case study: parts of Kashfarood River). In the 14th National Conference on Watershed Management Science and Engineering of Iran.
7. Ghasemi, A. and J. Mohammadi. 2003. Study of spatial variation of soil erodibility, a case study in Cheghakhor watershed in Chaharmahal-e-Bakhtiyari province. Proceedings of the Eighth Soil Science Congress of Iran (In Persian). Rasht. Iran. 864- 865 pp.
8. Hazarika, M.H., A. Bormudoi, S. Phosalath, V. Sengtianthr and L. Samarakoon. 2005. Flood Hazard in savanakhet province, Lao PDR mapping user HEC-RAS, remote sensing and GIS. Journal of hydrology, 302(2-3): 1-7.
9. Haji Biglou, M., M. Dastarani, Ghezel Sofloo, and Ekhtesasi. 2013. Morphological changes of the river and its relationship with governing processes (Case study: Firoozeh-Shahjoub river). Rangeland and Watershed Management, 66(1): 43-58.
10. Hosseini, A., M. Tabatabai. 2020. Detection of river morphological changes using aerial photographs and multi-time satellite images (case study of part of Ghezel Ozan River from Pircham village to Gilvan village). Watershed Management Research Journal, 11(21): 186-197.
11. Hosseinzadeh, M.M. and N. Barkhordari. 2021. Zoning of lateral erosion vulnerability (Case study: Haft Cheshmeh Qazvin River). Natural Geography Research.
12. Kashkoli, h. and S. Taheri Ghanad. 2009. Investigation of erosion factors on the banks of Karun River. 8th Ahwaz River Engineering Conference.
13. Khalid, F. and D.A. Moatasim. 2012. Effect of calcium carbonate on the erodibility of some calcareous soils by water erosion. Soil and Water Resource Dept. / College of Agri. and Forestry /Mosul Univ/Iraq, 40: 4
14. Labbe, J.M., K.S. Hadley, A.M. Schipper and R.W. Leuven. 2011. Influence of bank materials, bed sediment, and riparian vegetation on channel form along a gravel-to-sand transition reaches of the Upper Tualatin River, Oregon, USA, 125(3): 374-382. [DOI:10.1016/j.geomorph.2010.10.013]
15. Lane, E.W. 1955. Design of stable canals. Transactions, ASCE, 120: 1234-1260. [DOI:10.1061/TACEAT.0007188]
16. Leopold, L.B. and M.G. Wolman. 1957. River channel patterns braided, meandering and straight. United States Geological Survey Professional Paper 282: 39-85. [DOI:10.3133/pp282B]
17. Marchese, E., V. Scorpio, I. Fuller, S. McColl and F. Comiti. 2017. Morphological changes in alpine rivers following the end of the Little Ice Age. Geomorphology, In Press, Accepted Manuscript- Note to users. [DOI:10.1016/j.geomorph.2017.07.018]
18. Masoumi, H., A.R. Habibi and A. Ghodrati. 2021. Morphology and effective processes in Sefidrood River flow changes to predict the 2030 horizon. Geography and environmental hazards, 10(1).
19. Pappenberger, F., K. Beven, M. Horritt and S. Blazkova. 2005. Uncertainty in the calibration of effective roughness parameters in HEC-RAS using inundation and downstream level observations, Journal of hydrology, 302)1-4(: 46-69. [DOI:10.1016/j.jhydrol.2004.06.036]
20. Prafulkumar, V.T., L.P. Prem and D.P. Prakash. 2011. Calibration of HEC-RAS model on prediction of flood for Lower Tapi River, India. Journal of Water Resource and Protection, 3: 805-811. [DOI:10.4236/jwarp.2011.311090]
21. Rezaei Moghadam, M., M.R. Thervati, S. Asghari Saraskanrood. 2012. Study of geometric inclusions of Ghezel Ozan River with emphasis on geomorphological and geological factors, geography and environmental planning, 5: 115-155.
22. Roshun, H., G. Vahabzadeh, K. Solaimani and R. Farhadi. 2013. Simulation of River Hydraulics Behavior Using HEC-RAS Model in GIS Environment (Case Study: Beshar River, Kohgiloyeh and Boyerahmad Province). Journal of Watershed Management Research, 4: 70-84 (In Persian).
23. Sarker, M.H., M.M. Kamal and K. Hassan. 1999. The Morphological Changes of a distributary of Ganges inresponse to the Declining Flow using Remote Sensing, Proceedings of the 20th Asian Conference on Remote Sensing, 1.
24. Sharifikia, M. and N. Mal Miri. 2014. Detection of changes in the spatial pattern of the Helmand River and its morphological analysis, Quantitative Geomorphological Research, 2: 191-144.
25. Shayan, S., M. SharifiKia, N. Wasseri. 2017. Analysis of Morphological Factors in Spatial Pattern Changes, Alvand River Spatial. Geographical Research Quarterly, Thirty-Second Year, Number One, Series 124: 24-36. [DOI:10.18869/acadpub.geores.32.1.24]
26. Telluri, A.S. 2004. Basic Principles of River Engineering and Regulation, Agricultural Research and Education Organization Publications (Soil and Watershed Protection Research Institute).
27. USACE. 2008. User's manual, geospatial hydrologic modeling extension, HECGeoRAS, Version 4, U.S. Army Crop of Engineers Hydrologic Engineering Center, California, USA, www.hec.usace.army.mill, 246 pp.
28. U.S. Army Corps of Engineers Institute for Water Resources, Hydrologic Engineering Center. 2008. HEC-RAS River Analysis System User's Manual, Version 4.0. California, USA. www.hec.usace.army.mill, 747 pp.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
