خلیلی علی، اسروش آریان، پور زارع مرتضی. ارائه افزونه ارزیابی آسیبپذیری نواحی شهری در برابر سیلاب برای نرمافزار ArcGIS با بهرهگیری ازPython و ModelBuilder. پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز. 1400; 12 (24) :87-77
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1096-fa.html
دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده: (813 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: حوادث سیلابی بهعنوان زیانبارترین فاجعه طبیعی، طی 20 سال گذشته 47 درصد فجایع مرتبط با اقلیم دنیا را تشکیلدادهاند. در ایران نیز حوداث سیلابی هرساله خسارات گستردهای بههمراه داشتهاند که اهمیت ارزیابی آسیبپذیری شهرها در برابر سیلاب را روشن میسازد. اما این ارزیابیها که با بهرهگیری از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی انجام میشوند، نیازمند تخصص نظری و تسلط بر تنظیمات پیشرفته نرمافزار ArcGIS هستند. این مشکلات، کاربست گسترده چنین ارزیابیهایی در سراسر کشور را محدود میکنند و منجر به هزینهبر و زمانبر شدن آنها و دشواری بهروزرسانی نتایج ارزیابی میشوند. در این پژوهش تلاش شده است تا با ارائه افزونهای کارآمد برای نرمافزار ArcGIS ضمن توجه به مشکلات مذکور، خلاء نبود این افزونهی بومی در کشور نیز مورد توجه قرارگیرد.
مواد و روش ها: بدین منظور ابتدا به روش اسنادی مقالاتی با محوریت تحلیل آسیبپذیری ناشی از سیلاب که در مقیاس شهری تدوین شده بودند مرور شدند و تعداد تکرار معیارهای موثر بر آسیبپذیری در این مقالات مشخص گردید. در نتیجه شش معیار پرتکرار شناسایی شد و با توزیع پرسشنامه نظرات متخصصان در خصوص درجه اهمیت این معیارها نسبت به یکدیگر (مطابق روش AHP) اخذ شد. سپس معیارها با کمک نرمافزار ExpertChoice وزندهی شدند. در گام بعد برای طراحی فرآیند پردازشهای افزونه از ModelBuilder و برای ایجاد پردازشهای مورد نیازی که در ArcGIS وجود نداشتند، از زبان برنامهنویسی Python استفاده شد.
یافتهها: افزونه طراحیشده متشکل از 56 مرحله پردازش داده است که از 15 ابزار موجود در نرمافزار ArcGIS و سه ابزار کدنویسیشده اختصاصی توسط محققین، از جمله یک ابزار منطقی-شرطی، تشکیل شدهاست. برای افزایش انعطافپذیری افزونه، ضرائب معیارها بهعنوان پیشفرضهایی قابلتغییر در افزونه وارد شدهاند و برای خلق محیطی کاربرپسند، از زبان فارسی در پنجره اولیه افزونه، استفاده شده است. افزونه تولیدشده پس از اجرای پردازشها، نقشه امتیاز آسیبپذیری نهایی و نقشههای مجزای معیارهای ششگانه را نمایش میدهد و فایل آنها را در پوشهای که کاربر (پیش از اجرا) مشخصکرده است، به صورت MXD و GDB ذخیره میکند. بهمنظور سنجش عملکرد افزونه، شهر چالوس مورد ارزیابی قرار گرفت و تمام پردازشها ظرف نه دقیقه انجام و نتایج ارائه و ذخیره شدند. بر اساس نتایج 14 درصد شهر در پهنه بسیار آسیبپذیر، 56 درصد در پهنه متوسط و 30 درصد در پهنه با آسیبپذیری کم واقع شدهاست.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج سنجش عملکرد، پس از ورود داده ها و مشخص کردن پوشه خروجی توسط کاربر، پردازش های آسیب پذیری توسط افزونه بدون خطا انجام شد و خروجی ها به تفکیک مذکور در پوشه مشخص شده ذخیره گردید که نشان از عملکرد مناسب این افزونه است.
نوع مطالعه:
كاربردي |
موضوع مقاله:
بلايای طبيعی (سيل، خشکسالی و حرکت های توده ای) دریافت: 1399/4/7 | ویرایش نهایی: 1401/2/20 | پذیرش: 1399/7/14 | انتشار: 1400/6/10