داشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده: (865 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: الگوهای دورپیوندی یکی از عوامل مؤثر هیدروکلیماتولوژیکی در پیشبینی بارش، دما و دبی در مقیاس بزرگ میباشند. از طرفی، مدیریت جامع و یکپارچه منابع آب ایجاب میکند که بتوان متغیرهای بارشی و درنتیجه دبی حاصل از رواناب آن را پیشبینی نمود. الگوهای دورپیوندی از دیدگاه دینامیکی و سینوپتیکی میتوانند بر الگوی بارشی مناطق مختلف مؤثر باشند. هدف از این پژوهش بررسی ارتباط دقیق این شاخصها با بارش پاییزه حوضه دریای کاسپین و پیشبینی آن با استفاده از مدلهای آماری است.
مواد و روشها: بر این اساس در این مطالعه زیرحوضههای دریای کاسپین انتخاب شده و بارش فصل پاییز در دوره 28 ساله 1987 تا 2015 محاسبه شد. سپس همبستگی شاخصهای MEI، SOI، NCP، NAO، AO، CSST، P-SST و MSST با بارش پاییزه در گامهای زمانی July، Aug، Sep، Oct، Nov، Summer، Aug-Sep-Oct و Sep-Oct-Nov محاسبه و مهمترین آنها که بالاترین همبستگی را داشتند بهعنوان ورودی به مدلهای مختلف در نظر گرفته شد. در نهایت پیشبینی بارش پاییزه با استفاده از یک مدل آماری و سه مدل هوش مصنوعی با ساختار متفاوت انجام شده است.
یافتهها: نتایج این پژوهش نشان داد الگوهای دورپیوندی متنوعی بسته به نوع زیر حوضه و گام زمانی تأثیرگذار بودهاند. نتایج پیشبینی نشان داد اختلاف دادههای مشاهداتی و مدل شده در دوره آموزش ناچیز و در دوره آزمون تا حدودی افزایش یافته و به حدود 25/7- تا 47/6 میلیمتر در کل زیرحوضهها رسیده است. بررسی نوع مدل پیشبینی کننده اثبات نمود دو مدل SVR و MLP دقت بالاتری از دو مدل GRNN و MLR داشتهاند بهطوریکه جذر میانگین مربعات خطا بهوسیله مدل SVR در زیرحوضههای ارس، اترک، هراز-سفیدرود، قرهسو-گرگان، هراز-قرهسو، سفیدرود و تالش بهترتیب 6/18، 7/34، 35/44، 18/25، 19/58، 17/68 و 47/22 میلیمتر و ضریب تبیین نیز بهترتیب 0/94، 0/91، 0/92، 0/84، 0/88، 0/88 و 0/87 بود.
نتیجه گیری: به طور کلی نتایج به دست آمده نشان از ارتباط قوی بین شاخصهای دورپیوندی با بارش پاییزه در حوضه مورد مطالعه دارد. ازجمله آنها میتوان به شاخصهای NAO، SOI، AO و دمای سطح دریای کاسپین و مدیترانه در تأخیرهای زمانی مختلف اشاره نمود. با این نتایج میتوان جهت پیشبینی و مدیریت دقیقتر منابع آبی حوضه دریای کاسپین گام برداشت.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
هواشناسی دریافت: 1399/5/22 | ویرایش نهایی: 1400/12/4 | پذیرش: 1399/7/7 | انتشار: 1400/6/10