دوره 13، شماره 26 - ( پاییز و زمستان 1401 1401 )
جلد 13 شماره 26 صفحات 92-82 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mosaffaie J, Sarfaraz F, Salehpour Jam A, Tabatabaei M. (2022). Analysis of Barriers to Public Participation in Watershed Management Projects in Ninehroud Watershed, Qazvin Province. J Watershed Manage Res. 13(26), 82-92. doi:10.52547/jwmr.13.26.82
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1165-fa.html
URL: http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-1165-fa.html
مصفایی جمال، سرفراز فرامرز، صالح پور جم امین، طباطبایی محمودرضا. تحلیل موانع مشارکت مردمی در طرحهای آبخیزداری حوضه نینهرود استان قزوین پژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز 1401; 13 (26) :92-82 10.52547/jwmr.13.26.82
1- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
2- مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین
3- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
2- مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین
3- پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
چکیده: (1816 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: مشارکت مردم در طرحهای توسعه آبخیز عامل مهمی در موفقیت و یا شکست آنهاست. براین‌اساس در هر حوضه آبخیز برای اتخاذ تدابیری در راستای رفع موانع مشارکتی مردم، شناسایی عوامل مؤثر بر ضعف مشارکت مردمی ضروری است. از مهمترین اقداماتی که می‌توان در راستای رفع موانع مشارکت جوامع محلی در طرحهای آبخیزداری به انجام رساند، شناسایی، دسته‌بندی و رتبه‌بندی عواملی است که باعث ضعف مشارکت آنها در این طرح‌ها میشود. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر ضعف مشارکت جوامع روستایی در طرحهای آبخیزداری (انواع عملیات بیولوژیک، مکانیکی، بیومکانیکی و مدیریتی) حوضه نینهرود در استان قزوین است. همچنین مقایسه‌‌ای نیز بین دیدگاه کارشناسان و جوامع محلی درباره میزان اهمیت این عوامل انجام شد.
مواد و روش‌‌ها: حوزه آبخیز نینهرود با مساحت 12336 هکتار در 30 کیلومتری شمال شرق قزوین واقع شده است. مطالعات تفصیلی-اجرایی این حوضه در سال 1386 به تصویب کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین رسیده و طی سال‌‌های 1389 تا 1396 انواع طرحهای بیولوژیک، مکانیکی، بیومکانیکی و مدیریتی در آن اجرا شده است. شناسایی عوامل موثر بر ضعف مشارکت مردمی در طرحهای آبخیزداری حوضه نینهرود بر اساس پرسش از کارشناسان و مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوری با ساکنان و بهره‌برداران منطقه و نیز مطالعات کتابخانه‌‌ای انجام شد. در تحقیق حاضر این عوامل به چهار شاخص اصلی مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی - ترویجی طبقه‌‌بندی شدند که دربردارنده 18 زیرشاخص شناسایی‌‌شده است. در این پژوهش ابزار اندازه‌گیری و جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود و بر این اساس دو نوع پرسشنامه مقایسات زوجی و طیف لیکرت طراحی و روایی آنها توسط گروه خبرگان تایید شد. برای اطلاع از دیدگاه جوامع محلی درباره میزان اهمیت این عوامل، از بین 1323 سرپرست خانوار موجود در حوضه، مطابق با فرمول کوکران تعداد 298 نمونه انتخاب و پرسش‌‌نامه‌‌ها تکمیل شد. همچنین برای اطلاع از دیدگاه کارشناسان پرسش‌‌نامه‌‌ها توسط 19 کارشناس خبره تکمیل شد. پایایی پرسش‌‌نامه‌‌ها توسط آزمون آلفی کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه شاخص‌ها و زیرشاخصهای مؤثر بر ضعف مشارکت مردمی در طرحهای آبخیزداری به ترتیب با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی و آزمون فریدمن اولویت‌بندی شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که از دیدگاه هر دو گروه خبرگان و مردم شاخص‌های مدیریتی و اقتصادی از اهمیت بیشتری نسبت به شاخص‌های اجتماعی و آموزشی-ترویجی در آبخیز نینهرود برخوردارند. نتایج همچنین بیان‌‌گر اختلاف نظر دو دیدگاه درباره میزان اهمیت بعضی از زیرشاخص ها بود. از دیدگاه کارشناسان زیرشاخصهای "عدم تخصیص کامل اعتبارات اجرایی در زمان مقرر" و "اختلافات محلی و قومی" با میانگین رتبه به ترتیب 13/72 و 7/03، بیشینه و کمینه اهمیت را دارند درحالی‌که آبخیزنشینان زیرشاخصهای "عدم تطابق طرحهای پیشنهادی با نیازهای مردم" و "عدم تخصیص کامل اعتبارات اجرایی در زمان مقرر" را با میانگین رتبه به ترتیب 14/96 و 3/98 به عنوان زیرشاخصهای دارای بیشترین و کمترین اهمیت معرفی نموده‌اند. همچنین از دیدگاه هر دو گروه سه زیرشاخص شامل عدم طراحی طرحهای چندمنظوره، تمرکز قدرت تصمیمگیری در مرکز و عدم به‌کارگیری نیروی محلی در اجرای طرح‌ها (اشتغال‌زایی)، ازجمله مهمترین زیرشاخصهای مؤثر بر ضعف مشارکت مردم در طرحهای آبخیزداری حوضه نینهرود می‌باشند.
نتیجه گیری: بطورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که دیدگاه کارشناسان و مردم محلی درباره بعضی از موانع مشارکت مردمی یکسان ولی در مواردی دارای اختلافات فاحشی است. بنابراین پیشنهاد میشود برای همگرایی دیدگاه‌‌های این دو گروه، تصمیمگیری در خصوص طرحهای آبخیزداری بصورت گروهی و با حضور جوامع محلی در سرلوحه برنامه کارشناسان و طراحان طرحهای آبخیزداری قرار گیرد.
فهرست منابع
1. Alvandi, A. and V. Sheikh. 2014. The feasibility study on the use of decision support systems for participatory watershed management from the perspective of different groups of stakeholders (Case study: The Chel-chai watershed, Golestan province-Iran). Watershed Management Research (Pajouhesh and Sazandegi), 105: 54-66 (In Persian).
2. Armin, M., J. Mosaffaie, V. Ghorbannia Kheybari and A. Khairi. 2019. Landslide zoning and its risk management plan in Kohgiluyeh and Boyerahmad province using Haeri-Sami model. Quantitative Geomorphological Research, 7(4): 176-196 (In Persian).
3. Bagdi, G.L. and R.S. Kurothe. 2014. People's participation in watershed management programmes: Evaluation study of Vidarbha region of Maharashtra in India. International soil and water conservation research, 2(3): 57-66. [DOI:10.1016/S2095-6339(15)30023-X]
4. Bagherian, R., A.S. Bahaman, A.S. Asnarulkhadi and A. Shamsuddin. 2009. A Soci Exchange Approach to People's Participation in Watershed Management Programs in Iran. European Journal of Scientific Research, )34(: 428-441.
5. Bagherian, R., M. Goodarzi, M. Sanaei Torqabah and A. Bagherian Kalat. 2017. Investigation on Dimensions of People's Participation in Watershed Management Programs; Using Factor Analysis. Iran-Watershed Management Science and Engineering, 11(36): 69-75.
6. Chitranjan Sharma, C. and S.S. Sisodia. 2008. Peoples' participation in watershed development programme: A case study of rajasthan. Indian Research Journal of Extension Education, 8(1): 71-72.
7. Duram, L.A. and K.G. Brown. 2010. Insights and applications assessing public participation in US watershed planning initiatives. Society and Natural Resources, 12(5): 455-467. [DOI:10.1080/089419299279533]
8. Johnson, N., H.M. Ravnborg, O. Westermann and K. Probst. 2002. User participation in watershed management and research. Water Policy, 3(6): 507-520. [DOI:10.1016/S1366-7017(02)00014-4]
9. Joybari, J., A. Kavian and J. Mosaffaei. 2016. The effect of precipitation characteristics on spatial and temporal variations of Tavan landslide movement. Journal of Geography and Environmental Hazards, 4(4): 75-86 (In Persian).
10. Joybari, J., A. A. Kavian and J. Mosaffaie. 2017. Effect of Land Use on Landslide Movement in the Tavan District, Qazvin. Watershed Management Researches Journal, 30(3): 29-39 (In Persian).
11. Mansourfar, K. 2006. Advanced methods of statistics with computer programs. University of Tehran Press, Tehran (In Persian).
12. Moghadam, R., Gh. Dinpanah and F. Zand. 2013. Factors influence on economic- social effectiveness of watershed and natural resources plans. European Journal of Experimental Biology, 3: 400-406.
13. Mosaffaie, J. and A. Salehpour Jam. 2021. Prioritization of factors preventing participation of rural people in soil & water conservation projects (The case of Vers watershed). Journal of Agricultural Science and Technology, 23(5): 975-986.
14. Mosaffaie, J., A. Salehpour Jam and M.J. Soltani. 2020. Identification and prioritization of effective factors on preventing participation of rural societies in watershed management plans Case Study (Niarij Watershed of Qazvin Province). Journal of Watershed Management Research, 11(22): 121-131 (In Persian).
15. Mosaffaie, J., A. Salehpour Jam, M. R. Tabatabaei and M. R Kousari. 2021. Developing resources management responses in the Gorganroud Watershed using the driving force, pressure, state, impact, response (DPSIR) Software. Watershed Management Research Journal, 34(1): 93-111 (In Persian).
16. Mosaffaie, J., M.R. Ekhtesasi, A. Salehpour Jam and M.R. Rajabi. 2017. Sediment source ascription in Vartavan catchment using composite fingerprint technique. Journal of Watershed Management Research, 8(16): 123-131 (In Persian). [DOI:10.29252/jwmr.8.16.123]
17. Mosaffaie, J. and M. R. Ekhtesasi. 2016. Comparison of the relative sediment yield potential of lithological units using sediment grain color. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 10(32): 51-58 (In Persian).
18. Mosaffaie, J. and H. Malekinezhad. 2017. Peak flow estimation in ungauged catchments using flow index. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 11(37): 85-88 (In Persian).
19. Mosaffaie, J. and M. Ownegh. 2011. Landslide hazard zonation by AHP and regression model, Case study: Alamout watershed. Watershed Engineering and Management, 3(3): 149-158. doi:10.22092/ijwmse.2011.101942 (In Persian).
20. Mosaffaie, J. and A. Salehpour Jam. 2020. Quantitative analysis of the impacts of watershed management activities on catchment hydrological status. Journal of Watershed Engineering and Management, 12(2), 526-534. doi:10.22092/ijwmse.2019.110451.1295 (In Persian).
21. Mosaffaie, J., D. Akhzari, S. Rashvand and J. Ataei. 2016. Regional flood frequency analysis using multiple regression method (case study: hydrometric stations of Qazvin province). Journal of Range and Watershed Management, 68(4): 821-833 (In Persian).
22. Mosaffaie, J., M.R. Ekhtesasi and M. T. Dastorani. 2015. Evaluation of downstream trends in sediment morphometric characteristics affected by hydrologic and lithologic controls in Vartavan catchment. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 9(30): 23-30 (In Persian).
23. Mosaffaie, J., M.R. Ekhtesasi and A. Salehpour Jam. 2017. Comparison of fingerprinting & field measurement of erosion in water sediment source tracing. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 12(40): 1-9 (In Persian).
24. Mosaffaie, J., M.R. Ekhtesasi and A. Salehpour Jam. 2017. Seasonal variation of the erosion rate using direct measurement. Journal of Watershed Management Research, 30(2): 48-56 (In Persian).
25. Mosaffaie, J., D. Nikkami and A. SalehPour Jam. 2019. Watershed Management in Iran: History, Evolution and Future Needs. Journal of Watershed Engineering and Management, 11(2): 283-300. doi:10.22092/ijwmse.2018.121169.1459 (In Persian). [DOI:10.1007/s12517-018-3706-0]
26. Mosaffaie, J., A. Salehpour Jam and M. Kamali. 2018. Evaluation of the ecological capability of Aqujan watershed for rangeland and agriculture using GIS. RS & GIS for natural resources, 9(1): 131-144 (In Persian).
27. Rashvand, S. and J. Mosaffaie. 2013. Investigation of human population pressure on environment, case study: Masile Basin of Qazvin. Human and Environment, 11(25): 41-55 (In Persian).
28. Rashvand, S., J. Mosaffaie, M. Darvish and A. Rafiei Emam. 2013. Investigation on potential of desertification in terms of decay of vegetation. Case study: rude shoor, Qazvin. Iranian Journal of Range and Desert Research, 20(1): 38-49 (In Persian).
29. Salehpour Jam, A., J. Mosaffaie and M. R. Tabatabaei. 2021. Perspectives on Barriers to People s Participation in Watershed Management Plans in South of Arad, the Ray County. Watershed Management Research Journal, 34(2): 61-76 (In Persian).
30. Salehpour Jam, A., J. Mosaffaie and M. R. Tabatabaei. 2019. Investigation of pedological criterion affecting on desertification in alluvial fans using nonparametric tests, case study: south of Rude-Shoor watershed area. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazarts, 6(3): 1-14 (In Persian). [DOI:10.29252/jsaeh.6.3.1]
31. Salehpour Jam, A., H. Peyrowan, M. R. Tabatabaei, A. Sarreshtehdari and J. Mosaffaie. 2019. An assessment of the land degradation potential using the TOPSIS method (Case study: rangelands overlooking the city of Eshtehard, the province of Alborz). Watershed Management Journal, 32(4): 72-93. doi:10.22092/wmej.2019.126535.1227 (In Persian).
32. Salehpour Jam, A., M.R. Tabatabaei, A. Sarreshtehdari and J. Mosaffaie. 2019. Investigation of drought characteristics in north-west of Iran using Deciles Index. Journal of Watershed Engineering and Management, 10(4), 552-563. doi:10.22092/IJWMSE.2018.115672.1360 (In Persian).
33. Salehpour Jam, A., R. Fahimeh, A. Sarreshtehdari, J. Mosaffaie and M.K. Kianian. 2020. Prioritization of preventing social indices affecting on peoples' participation in natural resources plans using AHP method and nonparametric tests. Journal of Watershed Engineering and Management, 12(1), 330-339. doi:10.22092/ijwmse.2018.121767.1480 (In Persian).
34. Saaty, T. 1980. The Analytical Hierarchy Process. planning, priority, Resource Allocation, USA.
35. Tabatabaei, M.R., A. Salehpour Jam and J. Mosaffaie. 2020. Improvement of the efficiency of artificial neural network model in suspended sediment simulation using particle swarm optimization algorithm. Journal of Watershed Engineering and Management (In Persian).
36. Zarei, M., A. Azmude, H. Amirnezhad and A. Pirnia. 2014. Evaluation of effective factors on preventing participation of beneficieries in watershed management projects (Case study: Berenjestanak watershed). Journal of Natural Resource Economics, 2(2): 63-72 (In Persian).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
