پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

  مقدار رسوب در یک رودخانه متناسب با شرایط محیطی تغییر می­کند و برای برآورد میزان رسوب این تغییرپذیری باید در نظر گرفته شود. در این تحقیق تغییرات مکانی و فصلی بار رسوبی در 7 ایستگاه هیدرومتری تمر، حاجی­قوشان، قزاقلی، گنبد، سد وشمگیر، آق­قلا و بصیرآباد واقع در شاخه اصلی رودخانه گرگانرود در استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه تغییرات بار رسوبی به دبی وابسته است در این تحقیق از معادله خطی شده سنجه رسوب با تبدیل لگاریتمی داده­های دبی جریان و رسوب استفاده گردید. با در نظر گرفتن این رابطه خطی و نابرابری شیب این خطوط در ایستگاه­های مختلف، آنالیز کوواریانس تعمیم­یافته با متغیر کمکی لگاریتم دبی برای مقایسه لگاریتم بار رسوبی ایستگاه­ها استفاده شد. به منظور ارزیابی دقیق­تر بار رسوب معلق و اصلاح منحنی سنجه رسوب، این مقایسه در سه دامنه دبی کم، متوسط و زیاد صورت گرفت. بررسی تغییرات فصلی نیز با مقایسه درصد حمل رسوب معلق در هر فصل انجام گردید. تغییرات مکانی مقدار بار رسوب معلق به طور کلی از ایستگاه تمر به بصیرآباد روند افزایشی نشان داد، در طول این مسیر در مناطقی نیز کاهش زیادی (به طور متوسط 80%) دیده شد که علت اصلی آن احداث سد ارزیابی گردید. هم­ چنین با بررسی تغییرات فصلی مشخص شد فصل بهار با حداقل 50% تا حداکثر 70% دارای بالاترین میزان حمل رسوب معلق در ایستگاه­ها می­باشد.