پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

عدم وجود مدیریت صحیح استفاده از اراضی در یک حوزه آبخیز، تأثیرات نامناسبی بر منابع موجود در آن دارد. بهینه‏سازی کاربری اراضی یکی از راه‌کارهای مناسب برای دست‏یابی به توسعه پایدار و کاهش هدررفت منابع می‏باشد. تحقیق حاضر در حوزه آبخیز کسیلیان واقع در شهرستان سوادکوه به منظور تعیین مناسب‏ترین ترکیب کاربری اراضی برای کاهش وقوع سیلاب و بیشینه‏سازی سود صورت گرفته است. بدین منظور با استفاده از پرسش‏نامه هزینه و درآمد حوضه به‌دست آمد، همچنین مقادیر سیلاب، سود خالص و نیز نقشه‏ها طبق استانداردهای استفاده از اراضی به عنوان ورودی توابع هدف و محدودیت‏های مدل بهینه‏سازی کاربری اراضی تهیه گردید. مدل برنامه‏ریزی خطی چند هدفی، با استفاده از روش سیمپلکس در نرم‏افزار ADBASE نوشته و حل گردید، نتایج نشان داد به طور کل سالانه میزان سیلاب از 89/0متر‏مکعب در ثاینه قبل از بهینه‏سازی کاربری اراضی، به 74/0 متر‏مکعب در ثانیه، بعد از بهینه‏سازی کاربری اراضی رسیده و این بیانگر کاهش 49/24% میزان سیلاب است. همچنین میزان سودآوری کاربری‏های مختلف در حوزه آبخیز مورد مطالعه از 102/25085 میلیون ریال در سال، قبل از بهینه‏سازی کاربری اراضی، به 902/14692 میلیون ریال بعد از بهینه‏سازی کاربری اراضی رسیده و این بیانگر کاهش 56/58% میزان سودآوری حوزه آبخیز پس از بهینه‏سازی کاربری اراضی طبق معیارهای استاندارد است. حساس‏ترین عامل، کاهش اراضی کشت دیم و افزایش اراضی جنگل است که بیشترین تأثیر را در افزایش سود و کاهش سیلاب در حوزه آبخیز کسیلیان دارد.