پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز

فرسایش حوزه‌های آبخیز و بار رسوب رودخانه‌ها از چالش‌های جدی مدیریت منابع آب کشور است که تبعات منفی در بهره‌برداری از تاسیسات آبی و سدها دارد. از آنجا که حجم رواناب و شدت فرسایش خاک و بده رسوب در حوزه‌های آبخیز به ویژگی‌های هیدروژئومرفولوژیک حوزه آبخیز بستگی دارد، این پژوهش با هدف بررسی رابطه ویژگی‌های هیدروژئومرفولوژیک و محاسبه مقدار رسوبدهی ویژه در حوزه‌های آبخیز انجام یافته است. به منظور دست‌یابی به هدف پژوهش و بررسی نقش عوامل پوشش گیاهی، تندی شیب و نفوذپذیری خاک در شکل‌گیری رخساره‌های فرسایشی، حوزه آبخیز زنوزچای، یکی از زیر حوزه‌های فرعی حوزه آبخیز زیلبرچای که دارای عدد تراکم شبکه زهکشی بالاتر در مقایسه با سایر زیرحوزه‌ها می‌باشد، انتخاب شد. محاسبه وزن هر یک از عوامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی انجام یافت و پس از تحلیل رگرسیونی به روش گام به گام، ضرایب تبیین آنها با وزن رخساره‌های ژئومرفولوژی در سطح اطمینان 95 درصد به دست آمد. حجم رواناب تولیدی در حوزه‌های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای، بر اساس روش SCS محاسبه شد. درنهایت، با جایگزینی ضرایب تبیین ویژگی‌های حوزه آبخیز، به‌عنوان ضرایب نمایی در رابطه پیشنهادی دبی-رسوب، رسوب‌دهی ویژه در حوزه‌های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای بترتیب 60/163 و 97/674 تن در کیلومترمربع برآورد شد. نتایج حاصل از مقایسه مقادیر محاسباتی با آمار مشاهداتی رسوب در طول دوره 35 ساله،  نشان داد مقدار رسوب محاسباتی در دو حوزه آبخیز مورد مطالعه بترتیب با اطمینان 85 و 91 درصد مورد تایید است.