دوره 12، شماره 24 - ( پاییز و زمستان 1400 1400 )
جلد 12 شماره 24 صفحات 307-298 |
برگشت به فهرست نسخه ها
موسسه تحقیقات جنگل و مرتع، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده: (2179 مشاهده)
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: فرسایش خندقی یکی از منابع اصلی هدررفت خاک در حوزههای آبخیز و هم‌چنین یکی از عوامل اصلی ذخیره رسوب در مخازن سدها، و در آبرفت رودخانه ها است. علاوه بر آن فعالیت‌های انسانی، می‌تواند سبب وقوع تشدیدی این فرسایش شود که پیامدهای بسیار نگران‌کننده‌ای را به‌دنبال دارد. بدین‌منظور تحقیق حاضر با هدف تعیین آستانه های محیطی فرسایش خندقی و نیز طبقه‌بندی مورفوکلیماتیک این عرصه ها در استان کرمانشاه انجام شده است.
مواد و روش‌ها: برای این مهم ابتدا با جمع‌آوری اطلاعات از مراجع ذی‌ربط و نیز با استفاده از عکسهای هوائی 1:20000 و 1:50000 مناطق عمده خندقی استان که روی تصاویر نمایان بودند مشخص و سپس این اطلاعات با استفاده از عملیات میدانی و مشخص نمودن آن‌ها بر روی نقشه توپوگرافی تصحیح گردید. محدوده‌های اقلیمی مناطق خندقی استان با استفاده از نقشه های موجود و بر اساس روش دومارتن اصلاح شده مشخص شد. سپس در هر اقلیم یک تا سه منطقه خندقی به‌عنوان هدف مشخص گردید و در هریک از آن‌ها یک خندق معرف و دو تکرار شناسائی و با عملیات میدانی و بازدید صحرائی شناسنامه این خندقها تکمیل شد. این مشخصات شامل موقعیت، تیپ اراضی، ابعاد در سر هدکت و در فواصل 25، 50 و 75 درصد از رأس، طول، پروفیل و پلان عمومی خندق بوده است. ضمناً نمونه‌گیری از خاک در مقاطع فوق انجام و در آزمایشگاه برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیائی خاک اندازه گیری شد. هم‌چنین از روش آماری کلاسیک تحلیل خوشه ای برای طبقه‌بندی خندق ها استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که تفاوت هایی در مشخصات مهم مورفومتری و آستانه توپوگرافی خندق های مورد بررسی در مناطق مختلف خندقی استان و در اقلیم‌های مختلف وجود دارد که عمدتاً ناشی از اقلیم، نوع سازند، توپوگرافی و پوشش‌گیاهی این منطقه است. طبقه‌بندی خندقها بر اساس روش کلاسه‌بندی نشان داد که با سطح تشابه 97/5 درصد، سه کلاس کلی برای مناطق خندقی قابل شناسائی است.
نتیجه‌گیری: مناطق خندقی در اقلیم های خشک بیابانی (مناطق گرم) استان در یک کلاس، پهنه های خندقی واقع در ارتفاعات میانی و اقلیم نیمه‌خشک سرد در کلاس دوم و پهنه های خندقی موجود در اقلیم‌های نیمه‌خشک سرد تا مدیترانهای سرد در کلاس سوم تشابه پهنه‌های خندقی قرار دارند. خندق‌های فعال استان عمدتاً در تیپ اراضی تپه و دشت دامنه‌ای قرار دارند. نتایج این پژوهش سیمایی از عوامل مؤثر و تأثیرگذار در ایجاد خندقها را نشان دهد که بر اساس آن می‌توان نحوه مهار آن‌ها را در برنامه‌ریزی آینده و مدیریت مسئولین اعمال نمود.
مقدمه و هدف: فرسایش خندقی یکی از منابع اصلی هدررفت خاک در حوزههای آبخیز و هم‌چنین یکی از عوامل اصلی ذخیره رسوب در مخازن سدها، و در آبرفت رودخانه ها است. علاوه بر آن فعالیت‌های انسانی، می‌تواند سبب وقوع تشدیدی این فرسایش شود که پیامدهای بسیار نگران‌کننده‌ای را به‌دنبال دارد. بدین‌منظور تحقیق حاضر با هدف تعیین آستانه های محیطی فرسایش خندقی و نیز طبقه‌بندی مورفوکلیماتیک این عرصه ها در استان کرمانشاه انجام شده است.
مواد و روش‌ها: برای این مهم ابتدا با جمع‌آوری اطلاعات از مراجع ذی‌ربط و نیز با استفاده از عکسهای هوائی 1:20000 و 1:50000 مناطق عمده خندقی استان که روی تصاویر نمایان بودند مشخص و سپس این اطلاعات با استفاده از عملیات میدانی و مشخص نمودن آن‌ها بر روی نقشه توپوگرافی تصحیح گردید. محدوده‌های اقلیمی مناطق خندقی استان با استفاده از نقشه های موجود و بر اساس روش دومارتن اصلاح شده مشخص شد. سپس در هر اقلیم یک تا سه منطقه خندقی به‌عنوان هدف مشخص گردید و در هریک از آن‌ها یک خندق معرف و دو تکرار شناسائی و با عملیات میدانی و بازدید صحرائی شناسنامه این خندقها تکمیل شد. این مشخصات شامل موقعیت، تیپ اراضی، ابعاد در سر هدکت و در فواصل 25، 50 و 75 درصد از رأس، طول، پروفیل و پلان عمومی خندق بوده است. ضمناً نمونه‌گیری از خاک در مقاطع فوق انجام و در آزمایشگاه برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیائی خاک اندازه گیری شد. هم‌چنین از روش آماری کلاسیک تحلیل خوشه ای برای طبقه‌بندی خندق ها استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که تفاوت هایی در مشخصات مهم مورفومتری و آستانه توپوگرافی خندق های مورد بررسی در مناطق مختلف خندقی استان و در اقلیم‌های مختلف وجود دارد که عمدتاً ناشی از اقلیم، نوع سازند، توپوگرافی و پوشش‌گیاهی این منطقه است. طبقه‌بندی خندقها بر اساس روش کلاسه‌بندی نشان داد که با سطح تشابه 97/5 درصد، سه کلاس کلی برای مناطق خندقی قابل شناسائی است.
نتیجه‌گیری: مناطق خندقی در اقلیم های خشک بیابانی (مناطق گرم) استان در یک کلاس، پهنه های خندقی واقع در ارتفاعات میانی و اقلیم نیمه‌خشک سرد در کلاس دوم و پهنه های خندقی موجود در اقلیم‌های نیمه‌خشک سرد تا مدیترانهای سرد در کلاس سوم تشابه پهنه‌های خندقی قرار دارند. خندق‌های فعال استان عمدتاً در تیپ اراضی تپه و دشت دامنه‌ای قرار دارند. نتایج این پژوهش سیمایی از عوامل مؤثر و تأثیرگذار در ایجاد خندقها را نشان دهد که بر اساس آن می‌توان نحوه مهار آن‌ها را در برنامه‌ریزی آینده و مدیریت مسئولین اعمال نمود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
ژئومورفولوژی و زمين شناسی
دریافت: 1400/3/27 | ویرایش نهایی: 1400/12/4 | پذیرش: 1400/7/4 | انتشار: 1400/12/4
دریافت: 1400/3/27 | ویرایش نهایی: 1400/12/4 | پذیرش: 1400/7/4 | انتشار: 1400/12/4
فهرست منابع
1. Ahmadi, H. 2011. Applied Geomorphology (Water Erosion), University of Tehran Press, Fifth Edition, 688 pp (In Persian).
2. Arab Qashqai, Z., D. Niknami, S. Shadfar and A. Moeini. 2109. Gully erosion hazard zonation in Torood watershed. Geography of the land, 8(31): 107-119 (In Persian).
3. Blanco, H. and R. Lal. 2008. Principle of soil conservation and management. Springer Netherlands, 617 pp.
4. Entezari, M., A. Maleki, K. Moradi and S. Olfati. 2015. The study of Gully Erosion in Dyereh Catchment Using the Method of Weightal Modulation and Stream Power Index. Geographical Researches Quarterly Journal, 30(3): 297-312 (In Persian).
5. Heshmati, M., H. Peyrovan, M. Gheitury, M. Ahmadi Molaverdi and A. Moradpour. 2021. Investigating Marl Formation and their Dominant Land use and Erosion in Kermanshah Province. Geography and Sustainability of Environment, 10(4): 53-72 (In Persian).
6. Igwe, C.A. 2012. Gully erosion in southeastern Nigeria: role of soil properties and environmental factors. Intec Open Science Publishers, 157-171. [DOI:10.5772/51020]
7. Ghatori, M. 2003. Recognition plan of ecological regions of the country: plant types of Kermanshah province. First Edition. Publications of Forests and Rangelands Research Institute.60 pp.
8. Ghodosi, J. and M. Davari. 2005. Influence of physical and chemical properties of soil on the occurrence of ditch erosion and morphology of ditches. Third National Conference on Erosion and Sediment, 1-8 (In Persian).
9. Gorji, L., S. Shahzaidy and M. Ramesht. 2017. The Origin and effective processes in developing the gulleis in khoor and Biabanak area. Geographic Space, 16(56): 169-184 (In Persian).
10. Karam, A., M. Ranjbar, M. Eftekhari and N.A.N. Yaghob. 2014. Classification of morph climatic zones of Kermanshah Province using cluster analysis method. Geography, 11(39): 235-256 (In Persian).
11. Mohamadebrahimi, M. 2018. Identification of causes of the occurrence of Gully erosion with emphasis on soil-related factors (case study: Agh Imam Watershed). Journal of Soil and Water Resources Conservation, 7(2): 1-14 (In Persian).
12. Mohammad Ebrahimi, M., M.R. Javadi and M. Vafakhah. 2016. Investigation of the Role of Soil and Non-Soil Parameters in Development of Linear Gully Erosion in Agh Emam Watershed (2). Iranian Journal of Soil Research, 29(4): 487-498 (In Persian).
13. Mohammed, S., K. Alsafadi, S. Talukdar, S. Kiwan, S. Hennawi, O. Alshihabi, M, Sharaf, and E. Harsanyie. 2020. Estimation of soil erosion risk in southern part of Syria by using RUSLE integrating geo informatics approach. Remote Sensing Applications: Society and Environment, 20: 100375. [DOI:10.1016/j.rsase.2020.100375]
14. Munoz-Robles, C., N. Reid, P. Frazier, M. Tighe, S.V. Briggs and B. Wilson. 2010. Factors Related To Gully Erosion In Woody Encroachment In South Eastern Australia. Catena, 83: 148-157. [DOI:10.1016/j.catena.2010.08.002]
15. Nazari, S.A., F. Tavakoli, H. Ahmadi and G. Rahi. 2014. Determining of effective factors on gully longitudinal advancement (case study: Dareh Koreh Watershed). Journal of Range and Watershed Management (iranian journal of natural resources), 67(1): 117-126 (In Persian).
16. Nekouiemehr, M., S. Naim Emami, R. Raisian, M. Soufi and M. Goodarzi. 2011. Investigation of morpho-climatic characteristics of gullies in order to classify regions affected by gully erosion in Chaharmahal and Bakhtiary province. Journal of Watershed Engineering and Management (In Persian).
17. Shadfar, S. 2010. An Introduction to Trench Erosion. Antekhab Publications. 140 pp.
18. Shit, P.K., G.S. Bhunia and R. Maiti. 2013. Assessment of Factors Affecting Ephemeral Gully Development in Badland Topography: A Case Study at Garbheta Badland (Pashchim Medinipur. International Journal of Geosciences, 4(02): 461. [DOI:10.4236/ijg.2013.42043]
19. Solomon Ehiz, O. and U.N. Omougbo. 2013. Evaluating factors responsible for gully Development at the University of Bennin. Journal of emerging trend in engineering and applied Science, 4: 707-713.
20. Rezaei, K. 2016. Classification and determination of erodibility indices of marls in southeast of Pishva-Varamin area using rainfall simulator. Journal of Arid Regions Geographics Studies, 7(26): 53-39 (In Persian).
21. Vaezi, A.R. and M. Foroumadi. 2018. Flow characteristics and rill erodibility in relation to the rainfall intensity in a marl soil. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 12(40): 11-22 (In Persian).
22. Valentin, C., J. Poesen and G. Li. 2005. Gully erosion: Impacts, factors and control. Catena, 63: 132-153. [DOI:10.1016/j.catena.2005.06.001]
23. Vandekerckhove, L., J. Poesen and G. Govers. 2003. Medium-term gully headcut retreat rates in Southeast Spain determined from aerial photographs and ground measurements. Catena, 50: 329-352. [DOI:10.1016/S0341-8162(02)00132-7]
24. Yamani, M. and M. Akbarian. 2013. The Effects of sediment characteristics on Piping Development in Makran Flysch formation, Jask Area. Journal of Geography and Environmental Hazards, 2(3): 1-17.
25. Wu, Y. and H. Cheng. 2005. Monitoring of Gully Erosion on the Loess Plateau of China Using a Global Positioning System. Catena, 63: 154-166. [DOI:10.1016/j.catena.2005.06.002]
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |